16 Οκτ 2013

Επιδερμική εντυπωσιοθηρία

Σε όλο το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση εμφανιζόταν ως ο μείζων εθνικός στόχος στην διαρκή "διαπραγμάτευση" με τους τροϊκανούς  επιτετραμένους, και όταν προ μηνών επετεύχθη η πιλοτική εξάμηνη εφαρμογή του, αναγγέλθηκε ενθουσιωδώς με πρωθυπουργικό διάγγελμα. Τρεις μήνες αργότερα, γνωρίζει κανείς ποια στοιχεία υπάρχουν από τις επιπτώσεις της εφαρμογής της συγκεκριμένης μείωσης; Μετακυλίσθηκε η μείωση αυτή στους καταναλωτές και σε ποιο ποσοστό; Αναθερμάνθηκε η  δραστηριότητα στον συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας; Υπήρξαν δευτερογενή οφέλη για τον τουρισμό και πως αποτιμώνται; Δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας στον κλάδο αυτό ή έστω διασώθηκαν υπάρχουσες που άλλως θα χάνονταν, και πόσες; Τι επίπτωση είχε το μέτρο αυτό στα φορολογικά έσοδα; Υπάρχει, τελικά,  κάποια σαφής εικόνα, για το αν η παρέμβαση, που είχε -καθ'υπερβολήν- αναγορευθεί περίπου σε κορυφαίο εθνικό διακύβευμα, ήταν επιτυχής ή όχι;

Τον προηγούμενο (σχετικά ήπιο, ευτυχώς) χειμώνα εφαρμόσθηκε η -προς τα άνω- εξίσωση της φορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης, με αυτό της κίνησης. Το μέτρο αναμενόταν να αυξήσει σημαντικά τα φορολογικά έσοδα, ενώ θεωρείτο ως καταλυτικής σημασίας πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων, από την οποία και μόνον προσδοκούνταν έσοδα άνω του ενός δις ευρώ ετησίως! Ένα χρόνο μετά, πέραν των αναμφισβήτητων γεγονότων ότι πλείστοι όσοι συμπολίτες μας δεν κατόρθωσαν να θερμάνουν επαρκώς τις εστίες τους, ότι στις περισσότερες πολυκατοικίες των αστικών κέντρων προέκυψαν τριβές και ασυνεννοησία μεταξύ των συγκατοίκων και ότι η πρωτεύουσα καλύφθηκε για μήνες από ένα νέφος αιθαλομίχλης, υπάρχει κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει ότι το μέτρο ήταν εν μέρει έστω επιτυχές στο σκέλος τουλάχιστον της αύξησης των προσόδων των δημοσίων ταμείων; Και αν όχι, πως είναι δυνατόν να εφαρμόζεται -ίδιο και απαράλλαχτο για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά;
Την περασμένη άνοιξη η χώρα συγκλονίσθηκε από το τραπεζικό, οικονομικό και πολιτικό δράμα της Κύπρου και τους άφρονες χειρισμούς των ευρωπαϊκών ηγεσιών . Τα κανάλια έπαιζαν το θέμα νυχθημερόν, η αντιπολίτευση βιάσθηκε να πανηγυρίσει το αρχικό όχι του κυπριακού κοινοβουλίου, για να αντεπιτεθεί η κυβερνητική επιχειρηματολογία, όταν οι Κύπριοι αναγκάσθηκαν να υποκύψουν στους εκβιασμούς των "εταίρων". Έξι μήνες μετά, ποια είναι η ενημέρωση του μέσου Έλληνα πολίτη για τη διαμορφωθείσα κατάσταση στη μεγαλόνησο; Πόσα γνωρίζουμε για τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η Κυπριακή εκκλησία, ή για το πως αντέδρασαν και τι έπραξαν οι Κύπριοι με τις τραπεζικές τους καταθέσεις στο εξωτερικό, ή για το ποια κοινωνική συσπείρωση και ποιο αίσθημα κοινής μοίρας και κοινού προορισμού επέδειξε η κυπριακή κοινωνία και ποιες νομικές διαδικασίες απόδοσης ευθυνών στους πολιτικούς υπευθύνους της πορείας της προς το αδιέξοδο κινήθηκαν;

Μέσα στο καλοκαίρι που μας πέρασε, ο πρωτόγνωρος για τη μεταπολιτευτική, τουλάχιστον, πολιτική ιστορία κυβερνητικός συνασπισμός κλονίσθηκε βίαια και προκλήθηκε η αποχώρηση του ενός, εκ των τριών, κυβερνητικών εταίρων με αφορμή την αιφνιδιαστική πρωτοβουλία "ξαφνικού θανάτου" της Ε.Ρ.Τ.. Λίγους μήνες αργότερα και μετά την-παγκόσμιας πρωτοτυπίας- σύσταση υπουργείου δημόσιας τηλεόρασης, ποια είναι τα δεδομένα που αφορούν τη λειτουργία και το μέλλον του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα; Ποιο το πλαίσιο στο οποίο θα αναπτυχθεί; Ποιο το καταρτισθέν επιχειρηματικό πλάνο; Πόσο θα κοστίζει στον φορολογούμενο πολίτη και ποιες υπηρεσίες θα προσφέρει; Θα είναι έτοιμη να καλύψει τις σημαντικές επικοινωνιακές και ενημερωτικές ανάγκες που προκύπτουν από την ανάληψη από την αρχή του επομένου έτους της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την χώρα μας; Τι γίνεται και τι μέλλει γενέσθαι με τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του ραδιομεγάρου στην Αγία Παρασκευή;

Η αποκάλυψη των σύγχρονων δουλοπαροικιών στα φραουλοχώραφα της Ηλείας και οι πυροβολισμοί εναντίον των σκλάβων-μεταναστών από τους κτηνώδεις συμπατριώτες μας εκμεταλλευτές τους "σόκαρε" για δυό-τρεις ημέρες την συνένοχη και υποκρινόμενη ελληνική κοινωνία και το θέμα γρήγορα ξεχάσθηκε. Ενδεχομένως μέχρι τις επόμενες δολοφονικές επιθέσεις....

Πριν δύο χρόνια, το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε με τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη πλειοψηφία στην ιστορία του ελληνικού κράτους μια τολμηρή μεταρρύθμιση για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τον τρόπο διοίκησής τους, παρά τη λυσσαλέα -στα όρια της απείθειας- αντίδραση παραγόντων της πανεπιστημιακής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των πρυτάνεων των μεγαλύτερων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Επιβλήθηκε τελικά η εφαρμογή του νόμου αυτού, και ποια είναι τα ως τώρα αποτελέσματα της εφαρμογής του; Συγκροτήθηκαν τα συμβούλια διοίκησης των πανεπιστημίων και ποιες προσωπικότητες περιέλαβαν; Άρχισε να πνέει φρέσκος αέρας στο ελληνικό πανεπιστήμιο; Έγιναν κάποια πρώτα, δειλά έστω, βήματα διασύνδεσης του με την αγορά και τις ανάγκες της; Έγινε μια πρώτη αξιολόγηση της επίδρασης του νέου μοντέλου διοίκησής τους, και με ποια -μετρήσιμα- κριτήρια;

Στα πλαίσια της επιβληθείσας, κατ'άλλους από την τρόικα, κατ'άλλους από τα ...πράγματα, διαδικασίας "βελτίωσης" της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, που είχε καταβαραθρωθεί την τελευταία εικοσαετία (κυρίως μετά την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος), υιοθετήθηκε μια πολιτική εσωτερικής υποτίμησης με πλήρη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων και της νομικής προστασίας της εργασίας, σημαντική μείωση των κατώτατων μισθών και ακόμα σημαντικότερη για τους νέους εργαζομένους και παράλληλη "απελευθέρωση" τομέων της οικονομίας με δειλό "άνοιγμα" κάποιων κλειστών επαγγελμάτων, όπως π.χ. στις μεταφορές. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων αυτών στη συγκράτηση της ανεργίας και την καταπολέμηση της μαύρης εργασίας; Πόσο βοήθησε την ελληνική οικονομία ή έστω τον Έλληνα καταναλωτή η απελευθέρωση των οδικών μεταφορών; Τα κατά καιρούς εξαγγελόμενα ή και εφαρμοζόμενα προγράμματα κατάρτισης ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ. ή τα προγράμματα επιδότησης των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών νέων εργαζομένων, ή τα επιδοτούμενα προγράμματα αμειβόμενης μαθητείας, τι αποτελέσματα έχουν; Ποιο ποσοστό από τους συμμετέχοντες σε αυτά βρίσκουν τον δρόμο για την αγορά εργασίας και την έξοδο από το τέλμα της ανεργίας; Οι πόροι που διατίθενται στις υποτυπώδεις προνοιακές δομές της χώρας και τα προνοιακά επιδόματα κατά ποιο ποσοστό μειώνουν τη φτώχεια και τις επιπτώσεις της στην ελληνική κοινωνία; Πόσο αποτελεσματικό είναι το στοιχειώδες δίχτυ κοινωνικής προστασίας των πραγματικών θυμάτων της κρίσης, που είναι οι άνεργοι συμπολίτες μας; Ποιοι δείκτες τα αξιολογούν όλα αυτά και τι δείχνουν οι συγκρίσεις των μεγεθών με τα αντίστοιχα μεγέθη άλλων -έστω σε μνημονιακή επιτήρηση ευρισκόμενων- ευρωπαϊκών χωρών;

Που βρίσκεται η υπόθεση της διερεύνησης λίστας Λαγκάρντ (αλλά και των άλλων σχετικών λιστών) που μονοπώλησε τα πρωτοσέλιδα για αρκετές εβδομάδες; Πόσα πρόστιμα καταλόγισαν οι αρμόδιοι ελεγκτές και πόσα από αυτά κατάφερε να εισπράξει το ελληνικό δημόσιο;

Γνωρίζουν, δέκα σχεδόν χρόνια μετά, οι Έλληνες πολίτες πόσο κόστισαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004; Η διοργάνωση τους ζημίωσε ή ωφέλησε τη χώρα; Πέραν του "λογιστικού" ισοζυγίου της διοργάνωσης, μετρήθηκαν, και πώς, τυχόν παράπλευρα ή πολλαπλασιαστικά οφέλη για τον τουρισμό, τις πάγιες υποδομές της πρωτεύουσας, και την εν γένει εικόνα και αξιοπιστία της χώρας; Εκπονήθηκαν κάποιες απολογιστικές μελέτες, αξιολογήθηκε τι δεν έγινε σωστά, τι δεν είχε προβλεφθεί, τι θα μπορούσε να είχε σχεδιασθεί διαφορετικά;

Που κατέληξε, αν κατέληξε, η δικαστική διερεύνηση πολύκροτων "σκανδάλων", που δικαιολογημένα ή όχι, είχαν κατά καιρούς συγκλονίσει την πολιτική και κοινωνική ζωή,  όπως π.χ. του Βατοπεδίου, της Siemens, ή πιο παλιά του Χρηματιστηρίου; Τι έχουν αναδείξει οι έρευνες για το κεφαλαιώδες, για τη λειτουργία του πολιτεύματος, ζήτημα του "μαύρου" πολιτικού χρήματος;

Mια από τις βασικότερες παθογένειες του τρόπου διεξαγωγής του δημοσίου διαλόγου στη χώρα είναι η επιδερμική εντυπωσιοθηρία που τον διακρίνει. Όλα τα ζητήματα, ανεξαρτήτως της πραγματικής τους σημασίας, προσεγγίζονται, παρουσιάζονται και αντιμετωπίζονται με μια διάθεση εύκολου, ενίοτε και φθηνού, εντυπωσιασμού, δημοσιογραφικής ευκολίας, μικροπολιτικών υπολογισμών και κοντόθωρου τακτικισμού. Μονοθεματικά -άλλη παγκόσμια πρωτοτυπία αυτή- δελτία ειδήσεων, επιδερμικές δημοσιογραφικές "έρευνες" και "ρεπορτάζ" με πολεμικού χαρακτήρα μουσικές επενδύσεις, συνωμοσιολογία, αφόρητα, στη συνεχή επανάληψη τους, κλισέ, προκατασκευασμένες ερμηνείες από τους συνήθεις "παντογνώστες", στα συνήθη "στασίδια", των συνήθων "παραθύρων" καταλαμβάνουν τη δημόσια σφαίρα. Οι κραυγές και ο λαϊκίστικος ψευδο-συναισθηματισμός επικρατούν και καλύπτουν κάθε φωνή νηφαλιότητας και ορθολογισμού, κάθε προσπάθεια απροκατάληπτης στάθμισης των δεδομένων και ψηλάφησης των εναλλακτικών: η επιθετική ασχετοσύνη εξορίζει  τον εμπειρικό σχετικισμό. Όποιο θέμα και να ανακύψει, όποιο πρόβλημα και να προκύψει και οποτεδήποτε, αμέσως, οι φορείς της απολύτου εξ αποκαλύψεως αλήθειας είναι έτοιμοι να το αντιμετωπίσουν με έτοιμες εξηγήσεις και λύσεις-μονοδρόμους. Οι προηγούμενες εμπειρίες αγνοούνται, η ιστορική γνώση παραμερίζεται, τα δεδομένα και τα ισχύοντα σε άλλες χώρες δεν λαμβάνονται υπόψιν, και το κυριότερο: ποτέ δεν ανασκοπούνται τα αποτελέσματα των αποφάσεων που λήφθηκαν, των επιλογών που έγιναν, των μέτρων που εφαρμόσθηκαν. Ουδείς μετρά, ουδείς επαναξιολογεί, ουδείς αναστοχάζεται, ουδείς αναλαμβάνει προσωπική ευθύνη, ουδείς -εν τέλει- διδάσκεται οτιδήποτε. Μένει ο καθένας αμετακίνητος στις προκαταλήψεις του, στην "ασφάλεια" των βεβαιοτήτων του, στη σαθρή υποστήριξη των ιδεολογικών του δεκανικιών. Αποτέλεσμα: σύγχυση, θολούρα, ανερμάτιστη χλαπαταγή, και μια κοινωνία της οποίας το ένα τρίτο των πολιτών δηλώνουν -σε δημοσκοπήσεις- βέβαιοι ότι....ψεκάζονται.

Ακόμη και το κείμενο αυτό βασίσθηκε στην παράθεση εύπεπτων και κραυγαλέων παραδειγμάτων σε μια -ασύνειδη ίσως- προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη.
Αν θέλουμε, ως κοινωνία,  να έχουμε την παραμικρή ελπίδα να ξεκολλήσουμε από το το τέλμα στο οποίο βυθιζόμαστε, θα πρέπει, ως πολίτες, να προσπαθήσουμε να υπερβούμε την επιδερμική εντυπωσιοθηρία. Να προσπεράσουμε τις προκάτ ερμηνείες και τις στεντόρειες φωνές, να διαβάσουμε "δυσκολότερα" κείμενα, να ψάξουμε βαθύτερα, να ενδοσκοπήσουμε, να αξιολογήσουμε, να ανασκοπήσουμε.
Να κοιτάξουμε και πίσω, για να μπορέσουμε να δούμε μπροστά.

7 σχόλια:

  1. Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας μοιάζει να ακολουθεί τους ρυθμούς της τηλεοπτικού τύπου βραχυπρόθεσμης εντυπωσιοθηρίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι την αμέσως επόμενη μέρα των συλλήψεων των μελών της Χρυσής Αυγής περίμεναν κάποιοι έγκριτοι μεγαλοδημοσιογράφοι να εμφανιστεί με ταχύτητα τηλεοπτικού χρόνου στις νέες δημοσκοπήσεις που έγιναν γι' αυτό τον σκοπό ραγδαία πτώση των ποσοστών της. Και το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι σύσσωμο το πολιτικό σύστημα δείχνει εθισμένο στην ίδια ακριβώς παθογένεια. Δυστυχώς ούτε σε αυτό υπάρχει αντιπολίτευση..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τα ερωτήματα εύλογα αλλά και ρητορικά, αφού η αναμονή απάντησης είναι μάταιη.
    Η ουσία είναι ότι η πολιτική ζωή στο Τζατζικιστάν κυμαίνεται μεταξύ μπιμπερό και κουδουνίστρας.
    Προφανώς αυτές οι δύο εμφανέστατες τακτικές βρίσκουν το αντίστοιχο ακροατήριο, το οποίο δέχεται παλιάτσους για νταντάδες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. 'Οταν ο "διάλογος" αρχίζει στον "αέρα" με τον πρωινό καφέ και τελειώνει αργά το βράδυ σε "παράθυρα" τηλεθέασης, πού να περισέψει χώρος, Σταμάτη, για ουσιαστικό προβληματισμό και δημιουργικές λύσεις; Οι ατάκες είναι πιο δυνατές απ' τα επιχειρήματα και τα συνθήματα πιο ευχάριστα από την αλήθεια.

    Πόσο το αντέχουμε όμως να ζήσουμε με την αλήθεια απέναντί μας; Και πρώτοι απ' όλους εκείνοι που τις κατέχουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ καλό κείμενο, Σταμάτη.
    Πλην όμως, "φωνή βοώντος εν τη ερήμω"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ζούμε αναμφισβήτητα στην εποχή της εικόνας και των εντυπώσεων. Γεγονότα που θα έπρεπε να είναι θέματα βαθύτερου προβληματισμού, κυρίως ως προς τις αιτίες δημιουργίας τους, προβάλλονται από τις ειδήσεις με διάθεση κουτσομπολιού και με εύπεπτο για το τηλεοπτικό κοινό σχολιασμό.Και ναι μεν συμφωνώ με την προτροπή του Στάμου "δες το αλλιώς", η αλήθεια, όμως, είναι ότι η πλειοψηφία των πολιτών δεν έχει την "πολυτέλεια" του χρόνου ή τη διάθεση να προβληματιστεί ή να αναλύσει βαθύτερα αυτά που βλέπει, καθώς αναλώνεται στον καθημερινό αγώνα της επιβίωσης. Από τα εύστοχα παραδείγματα του κειμένου, σημειώνω το επίκαιρο θέμα του πετρελαίου θέρμανσης. Ποιο το όφελος της μελέτης και της ανάλυσης των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή του μέτρου αυτού τον περασμένο χειμώνα; Τα οικονομικά στοιχεία που παρουσιάσθηκαν, αποδεικνύουν περίτρανα ότι το μέτρο αυτό απέτυχε, πλην όμως η απόφαση είναι ότι θα εφαρμοσθεί και φέτος..Σκέτη απογοήτευση για σκεπτόμενους ή μη πολίτες..

    ΑπάντησηΔιαγραφή