28 Μαΐ 2012

28 Μαϊου 1979

Σαν σήμερα, πριν από 33 χρόνια υπεγράφη στο περιστύλιο του Ζαππείου η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (τότε Ε.Ο.Κ.). Οι παλαιότεροι θα θυμούνται, ότι τις προηγούμενες ημέρες οι εργάτες δούλευαν νυχθημερόν, για να προλάβουν να ασφαλτοστρώσουν τη διαδρομή που θα ακολουθούσαν οι ξένοι ηγέτες από το αεροδρόμιο του Ελληνικού, ενώ οι φοίνικες στη Λ. Συγγρού φυτεύθηκαν κυριολεκτικά σε ένα βράδυ (το προηγούμενο).
Διανύουμε μια εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, αλλά και συνολικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας το οικονομικό και το όποιο πολιτικό οικοδόμημα δείχνει να κλονίζεται από τη δίνη της οικονομικής κρίσης. Οι πολιτικές ηγεσίες σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο φαντάζουν ανεπαρκείς για το χειρισμό της βαθειάς και περίπλοκης κρίσης, δείχνουν να βρίσκονται διαρκώς πίσω από τα γεγονότα και παράμετροι της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής στην ήπειρο, που τις θεωρούσαμε δεδομένες (ειρηνική συμβίωση και συνεργασία των λαών, στοιχειώδες κράτος πρόνοιας, σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων, νομική προστασία της εργασίας) τίθενται υπό αίρεση, ενώ ο ευρω-σκεπτικισμός ενισχύεται και οι παλαιοί σκληροί εθνικισμοί ξαναφουντώνουν.
 
   Η Ελλάδα παγιδευμένη στη μέγγενη του υπέρογκου χρέους, της ύφεσης, της παραγωγικής αποσάρθρωσης και της πολιτικής αστάθειας φαίνεται μέρα με την ημέρα να αποκλίνει όλο και περισσότερο ψυχικά, πολιτικά και πολιτιστικά από τους «εταίρους» της. Αν αυτό είναι μια πορεία αναστρέψιμη είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Προσωπικά, δεν αισιοδοξώ. Έτσι κι αλλιώς, το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας έμαθε να αντιλαμβάνεται την Ευρώπη κυρίως ως πηγή επιδοτήσεων ή φθηνών πιστώσεων και η εν πολλοίς αναπόφευκτη πλέον λιτότητα (ισοπεδωτική πάντως και άδικη ως προς την κατανομή της) φουσκώνει τα πανιά ενός νέου αντι-ευρωπαϊσμού, ενώ και στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες η -ενίοτε στα όρια του ρατσισμού- ρητορική περί του ελληνικού «μαύρου προβάτου»  ενισχύεται καθημερινά.




Επανερχόμενος στη σημερινή επέτειο, παραθέτω ορισμένα αποσπάσματα από την ομιλία που εκφώνησε ο τότε Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής για την υπογραφή της εισόδου της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ., που νομίζω έχει ενδιαφέρον να τα διαβάσει κανείς (ειδικά αυτή την περίοδο).



« Την ιστορική αυτή ώρα που οριοθετείται το τέρμα μιας πορείας και περιβάλλεται πανηγυρικό τύπο
η ταύτιση των πεπρωμένων μας με την Ευρώπη, επιθυμώ να ευχαριστήσω πρώτα την πολιτική ηγεσία των
εννέα χωρών της Κοινότητος. Χάρις στην κατανόησή της και τις έγκαιρες παρεμβάσεις της υπερπηδήθηκαν
πολύμορφες δυσχέρειες και επιτεύχθηκε η υπογραφείσα Συμφωνία.
Επιβεβαιώθηκε έτσι, για άλλη μια φορά, ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν είναι, ούτε επιθυμεί να
γίνει κλειστή λέσχη και μάλιστα λέσχη πλουσίων


« Η ένταξη της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μολονότι αποτελεί πολυσήμαντο ιστορικό
γεγονός δεν συνεπάγεται ωστόσο αλλαγή κλίματος για την χώρα μου. Η Ευρώπη με το ελληνικό της όνομα, της είναι οικείος χώρος, αφού ο πολιτισμός της είναι σύνθεση του ελληνικού, του ρωμαϊκού και του χριστιανικού πνεύματος. Μια σύνθεση, στην οποία, όπως είπα και άλλοτε, το ελληνικό πνεύμα εισέφερε την ιδέα της ελευθερίας, της αλήθειας και της ομορφιάς. Το ρωμαϊκό πνεύμα την ιδέα του κράτους και του δικαίου. Και ο Χριστιανισμός την πίστη και την αγάπη.»


« Η Ελλάς προσέρχεται στην Ευρώπη με την βεβαιότητα, ότι στα πλαίσια της ευρωπαϊκής
αλληλεγγύης εμπεδώνεται για όλα τα μέρη η εθνική ανεξαρτησία, κατοχυρώνονται οι δημοκρατικές
ελευθερίες, επιτυγχάνεται η οικονομική ανάπτυξη και γίνεται με την συνεργασία όλων κοινός καρπός η κοινωνική και οικονομική πρόοδος.  Και για να μετάσχουμε σ’ αυτή την προσπάθεια, έχομε την απόφαση να επιχειρήσουμε τις διαρθρωτικές μεταβολές και τους θεσμικούς εκσυγχρονισμούς, που θα διευκολύνουν την πορεία μας. Έχομε συνείδηση των δυσχερειών. Αισιοδοξούμε, όμως, ότι με την πάνδημη κινητοποίηση, την διαρκή εγρήγορση, αλλά και την κατανόηση των εταίρων μας, θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Διδαχθήκαμε από τον κλασικό Ελληνισμό, ότι «χαλεπά τα καλά».


«Κυρίες και κύριοι,
  Η ενωτική διαδικασία της Ευρώπης προχωρεί αμετάκλητη. Βρισκόμαστε στα σημεία που δεν έχει
επιστροφή. Χρειάστηκε πολύ αίμα και πολύς χρόνος για να συνειδητοποιήσουν οι Ευρωπαίοι την ταυτότητά τους, τις κοινές ρίζες τους και την κοινή τους αποστολή. Η ενοποίηση, έστω και αν βραδύνει, κινείται με χαρακτήρα νομοτελειακό. Παρά την διαφορά απόψεων, όσον αφορά τον ρυθμό, την μορφή και την έκταση της ενοποιήσεως, η λογική της ιστορίας κατέστησε την ένωση κατηγορηματική προσταγή».

« Η  Ευρωπαϊκή Ένωση θα σταθεροποιήσει και, θα έλεγα, θα διασώσει τους δημοκρατικούς μας θεσμούς που διέρχονται σήμερα αναμφισβήτητη κρίση. Γιατί μόνο στον χώρο της μείζονος Ευρώπης θα καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας ευρύτερης βάσεως για την αναμόρφωση της δημοκρατίας και την προσαρμογή της στις συνθήκες της εποχής μας. Είναι προφανές ότι, αντίθετα με την εκρηκτική πρόοδο που σημειώθηκε στον τεχνικό και επιστημονικό τομέα, η πολιτική σκέψη του ανθρώπου παραμένει στάσιμη. Αν μελετήσει κανείς τον Πλάτωνα και τον Θουκυδίδη θα διαπιστώσει ότι τα πολιτειακά και τα πολιτικά προβλήματα της εποχής μας είναι τα ίδια με τα προβλήματα της εποχής εκείνης. Με τον εκσυγχρονισμό της δημοκρατίας μπορεί να αναχθεί και πάλι σε πρωταρχική αξία η αρετή του πολίτη που θα «επίσταται και άρχειν και άρχεσθαι» κατά τον Αριστοτέλη. Και θα θεμελιωθούν οι βασικές αρχές της ελευθερίας και της δικαιοσύνης πάνω στην υπευθυνότητα του πολίτη, που περιορίζει την κατάχρηση της ελευθερίας και εγγυάται την ομαλή λειτουργία
των δημοκρατικών θεσμών».


«Η σύγχυση ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με τον στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον
άνθρωπο σαν σκοπό της κοινωνικής συμβιώσεως, έχουν παραμορφώσει το πολιτιστικό πρότυπο της
Ευρώπης. Η πρόκληση της επιβιώσεως του πολιτισμού μας μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με την
αναμόρφωση των θεσμών και την επανασύνδεση του ορθολογισμού με τον συναισθηματισμό, του
Απόλλωνα με τον Διόνυσο. Είναι καιρός, ο Ευρωπαίος Φάουστ να επιχειρήσει νέο ταξίδι στην χώρα του μέτρου και της ισορροπίας, για να γεννήσει ξανά τον Ευφορίονα. Η Ευρώπη που γέννησε όλες τις ιδέες είναι και η μόνη που μπορεί να τις ανανεώσει και να τις εξανθρωπίσει και πάλι. Φθάνει να μη θέτουμε σαν πρωταρχικό σκοπό της ενώσεως της Ευρώπης την υλική ευημερία.
Αλλά εξ ίσου θεμελιώδης για την επιβίωση της Ευρώπης είναι η σταδιακή οικονομική της
ενοποίηση, που θα εξασφαλίσει την αξιοποίηση ενός τεράστιου δυναμικού φυσικών και ανθρώπινων
πόρων. Θα οργανώσει την οικονομία γύρω από τον άνθρωπο, αντί τον άνθρωπο γύρω από την οικονομία. Θα πραγματοποιήσει την ιδέα της πολυδιάστατης αναπτύξεως και θα προαγάγει την ποιότητα της ζωής ενώ παράλληλα θα υπηρετήσει σε διεθνή κλίμακα την ιδέα της οικονομικής δικαιοσύνης και της προαγωγής των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών».


«Γνωρίζω, επίσης, ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια άμβλυνση του ενδιαφέροντος για την
ένωση της Ευρώπης. Και αυτό, γιατί μερικοί άνθρωποι αποδίδουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα στους ισχύοντας ήδη ευρωπαϊκούς θεσμούς. Δεν αντιλαμβάνονται, όμως, ότι χωρίς τους στοιχειώδεις αυτούς θεσμούς η κατάσταση της Ευρώπης θα ήταν πολύ χειρότερη. Όπως δεν αντιλαμβάνονται ότι μόνο η ολοκλήρωση των θεσμών αυτών θα δώσει λύση στα προβλήματά τους, υλικά και ηθικά. Αλλά και γιατί αυτή η ψυχολογία τροφοδοτείται κατά τρόπο έντεχνο και από δυνάμεις που προτιμούν την Ευρώπη κατακερματισμένη και ευάλωτη».


«Η Ελλάς από σήμερα αποδέχεται οριστικά την ιστορική πρόκληση και την ευρωπαϊκή της μοίρα. Διατηρώντας την εθνική της ταυτότητα. Έχομε εμπιστοσύνη και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Έχομε την απόφαση να είμαστε όλοι Ευρωπαίοι, όπως θα έλεγε ο Τσώρτσιλ, και όλοι Έλληνες, όπως θα έλεγε ο Σέλλεϋ. Γιατί, όπως έγραψε ο Ισοκράτης, Έλληνες δεν είναι εκείνοι που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, αλλά εκείνοι που υιοθέτησαν το πνεύμα το κλασικό»

   Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας είναι διαθέσιμο εδώ.


3 σχόλια:

  1. Πάντως το κείμενο, το μόνο που επικαλείται ουσιαστικά είναι το παρελθόν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Διαβάζοντας τα λόγια του Καραμανλή αισθάνεσαι λίγη αισιοδοξία. Κρίμα που το 1979 είναι τόσο μακριά...
    Κι ακόμα πιο κρίμα που οι σημερινοί πολιτικοί αρχηγοί είναι τόσο λίγοι. Το μόνο όραμα που έχουν είναι είτε η κατάργηση, είτε η διαπραγμάτευση του μνημονίου...
    Ελπίζω αυτή η δίνη ύφεσης που βιώνουμε να μην καταλήξει εκτός της Ευρώπης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ ενδιαφέρουσα η υπενθύμιση της ημέρας εκείνης (ημερολογιακά μια μέρα πριν την «αποφράδα» 29η Μαΐου παρεπιπτόντως...) και πολλά μπορεί κανείς να σχολιάσει ως προς το περιεχόμενο του λόγου του «Εθνάρχη». Εάν, π.χ., πιστεύει όντως κανείς ότι «ο πολιτισμός της [Ευρώπης] είναι σύνθεση του ελληνικού, του ρωμαϊκού και του χριστιανικού πνεύματος», τότε προφανώς θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «Η σύγχυση ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με τον στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον
    άνθρωπο σαν σκοπό της κοινωνικής συμβιώσεως, έχουν παραμορφώσει το πολιτιστικό πρότυπο της Ευρώπης».
    Πρόκειται για τυπικό δείγμα κυκλικού συλλογισμού: η βαθιά πίστη ότι τα ανωτέρω στοιχεία (π.χ. ορθολογισμός, ευδαιμονισμός, κλπ.) αποτελούν «παραμόρφωση» του ευρωπαϊκού πολιτισμού επανεπιβεβαιώνει από ανεξάρτητη, υποτίθεται, σκοπιά την αρχική, «δεδομένη» αλήθεια: ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός συνίσταται στο ελληνορωμαϊκό και χριστιανικό πνεύμα ή, για να το πούμε διαφορετικά, ότι δεν υπήρχε Ευρώπη πριν την 1η χιλιετία π.Χ. Δυστυχώς υπήρχε όμως...

    ΑπάντησηΔιαγραφή