Ιανός: Οι δύο όψεις του Ολυμπιακού και της ελληνικής κοινωνίας

Aς ξεκαθαρίσω ευθύς εξ'αρχής ορισμένα πράγματα: είμαι -«πονεμένος»- ΑΕΚτζής, ο Ολυμπιακός, ως σύλλογος, μου είναι ακραία αντιπαθής και η -καλώς ή κακώς- κυριαρχική παρουσία του την τελευταία δεκαπενταετία μου προκαλεί έντονη δυσφορία. Συνεπώς, οι απόψεις που εκφράζω πόρρω απέχουν από το να χαρακτηρίζονται αμερόληπτες ή «αντικειμενικές».
Έχοντας λοιπόν διευκρινίσει ότι δεν υποδύομαι τον ψύχραιμο και απροκατάληπτο σχολιαστή, οφείλω να παραδεχθώ ότι το περασμένο Σαββατοκύριακο ο Ολυμπιακός υπήρξε, στην μπασκετική και την ποδοσφαιρική εκδοχή του, το βασικό θέμα συζήτησης στις πραγματικές και διαδικτυακές συντροφιές, το απόλυτο talk of the town, που λένε και στο χωριό μου. Η επιβλητική παρουσία και ο αξιοθαύμαστος θρίαμβος του μπασκετικού Ολυμπιακού στο final four της κορυφαίας διασυλλογικής ευρωπαϊκής διοργάνωσης έκαναν την εικόνα της κραυγαλέα άδικης επικράτησης της ποδοσφαιρικής ομάδας του πειραιώτικου συλλόγου στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδος να φαντάζει ακόμη πιο αξιοθρήνητη (απ'ότι συνήθως). Η λάμψη της καθολικής ευρωπαϊκής αναγνώρισης μιας ομάδας νεανικής, σοβαρής και οργανωμένης ήρθε σε αντιπαράθεση με τη θλιβερή ματαιοδοξία της συμπλεγματικής «ανωτερότητας» αυτών που «απαγορεύεται να χάσουν».
   Από τη μία, η ομαδικότητα, η πίστη στο σχέδιο και την προεργασία, η ταπεινότητα της πραγματικής αυτοπεποίθησης, και από την άλλη, η νευρωσική αλαζονεία του μονίμου πρωταθλητή και ο χαιρέκακος μικρόψυχος επαρχιωτισμός που χαρακτηρίζει «γραφικές» τις αντιδράσεις στα απεχθή διαιτητικά όργια. Το καθαρό και αντρίκειο αθλητικό επίτευγμα του μπασκετικού Ολυμπιακού τον καταξίωσε στις συνειδήσεις φίλων και αντιπάλων, ενώ οι ερυθρόλευκοι ποδοσφαιριστές πανηγύρισαν σε ένα εκκενωθέν, από το υγιές τμήμα των οπαδών τους, Ο.Α.Κ.Α. την κατάκτηση ενός ακόμη τροπαίου που δεν άξιζαν, γεννώντας και νέες αντιπάθειες. Οι μεν πέτυχαν μια ιστορικών διαστάσεων επιτυχία υπερασπιζόμενοι επιτυχώς έναν ευρωπαϊκό τίτλο, οι δε προσέθεσαν στο παλμαρέ τους το ...εικοστό; (ε, ...και;) νταμπλ, όταν αυτό που προσδοκούν, χρόνια τώρα, οι μπουχτισμένοι από εγχωρίους τίτλους οπαδοί τους είναι η ευρωπαϊκή καταξίωση. Κυρίαρχη φυσιογνωμία στην μία περίπτωση είναι ένας προπονητής μετρημένος, εργατικός, προσγειωμένος και μεθοδικός που, εν μέσω διαρκών αμφισβητήσεων από τον τύπο και τους οπαδούς της ομάδας του, παρέμεινε προσηλωμένος στον στόχο του αποδεικνύοντας τελικά την αξία του με το έργο του και από την άλλη το στίγμα δίνει ένας ιδιοκτήτης-πρόεδρος κακέκτυπο Ρώσου ολιγάρχη, χουλιγκανικής νοοτροπίας και αισθητικής βαλκάνιου τσαμπουκαλή. Δουλειά, χαμηλοί τόνοι, σωστή σωματική και ψυχική προετοιμασία, μαχητικότητα, πάθος και μυαλό από τη μία, έπαρση, κουτσαβακισμοί, παρασκήνιο, «κονέ», παραγοντισμοί και επίδειξη «ισχύος» από την άλλη.

   Οι προφανείς αυτές διαφορές θα μπορούσαν να αποδοθούν στην χαώδη διαφορά επιπέδου που υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων (παραγόντων, προπονητών, αθλητών) που ασχολούνται με τα δύο αυτά αθλήματα στη χώρα μας. To  ποδόσφαιρο υπήρξε πάντοτε το πεδίο κοινωνικής προβολής και επιβολής αρχομανών και «σκοτεινών» οικονομικών και άλλων παραγόντων και των συνήθων παρασίτων που τους περιτριγυρίζουν, οι δε σποραδικές επιτυχίες των ομάδων σε συλλογικό ή εθνικό επίπεδο είχαν χαρακτήρα συγκυριακό και πρόσκαιρο, χωρίς ποτέ να τεθούν οι βάσεις  ενός υγιούς και μακροχρόνιου μοντέλου λειτουργίας και ανάπτυξης. Το μπάσκετ αντίθετα, οικοδόμησε με σοβαρότητα και πιο μακρόπνοη οπτική πάνω στον θρίαμβο του '87 και παρουσίασε συνέχεια και συνέπεια, διατηρούμενο επί δεκαετίες στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.

   Το ζήτημα δεν αφορά, θαρρώ, μόνο τον αθλητισμό. Στην πραγματικότητα συν-υπάρχουν δύο εκφάνσεις της ελληνικής κοινωνίας σε όλους σχεδόν τους επιμέρους τομείς της. Συνυπάρχει η κοινωνία της αρπαχτής, των «κολλητών», της μεμψιμοιρίας, της στρεψοδικίας, της εγωτικής φιλαυτίας, της «φυλής» και της φαμίλιας με την κοινωνία της επίμονης προσπάθειας, του μέτρου, της γνώσης, της έρευνας, του πειραματισμού, της προσωπικής ευθύνης και λογοδοσίας, της συλλογικότητας. Κάποιοι μιλούν για δύο Ελλάδες, για δύο παράλληλες, αντιμαχόμενες πραγματικότητες και εύχονται -ή και αγωνίζονται για- την επικράτηση της μίας επί της άλλης. Η προσέγγιση αυτή είναι ρεαλιστική, εντούτοις υποτιμά, νομίζω, το γεγονός ότι αυτές οι δύο όψεις συνυπάρχουν σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού της κοινωνίας: στην εκπαίδευση, στο σύστημα υγείας, στη δικαιοσύνη, την επιχειρηματικότητα, τη δημόσια διοίκηση, τον στρατό, την εκκλησία. Δεν είναι παράλληλα και ασύμπτωτα σύμπαντα, είναι, μάλλον δυό όψεις του ίδιου προσώπου... του προσώπου μας. Λίγο-πολύ οι δύο αυτές αντιλήψεις, πρακτικές, θεωρήσεις και αισθητικές ενυπάρχουν σε άλλοτε άλλο βαθμό και συ(γ)-κροτούν τον κάθε ένα από μας.

   Είναι, λοιπόν, μέχρι ενός σημείου,  στο χέρι του καθενός, να δώσει προβάδισμα σε εκείνη την πτυχή που θεωρεί ότι τον εκφράζει καλύτερα...