Αdeus Socrates

Υπάρχουν ορισμένα γεγονότα, που ενώ, δεν τα βιώνει κανείς με ενεργό προσωπική συμμετοχή, μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στην μνήμη, και θυμάται με λεπτομέρεια που ήταν και τι έκανε όταν συνέβησαν. Σαν τέτοιο γεγονός περιγράφεται από πολλούς η κατάρρευση των διδύμων πύργων. Για μένα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.

 Ήταν ένα καλοκαιρινό απόγευμα του 1982 στο πατάρι ενός βενζινάδικου στην Κοζάνη. 3-4 πιτσιρικάδες, που νομίζαν ότι αρχίζουν να γίνονται άνδρες και 3-4 άνδρες που δεν είχαν πάψει να αισθάνονται πιτσιρικάδες. Τα μάτια καρφωμένα στην μικρή οθόνη (που στην έγχρωμη εκδοχή της, είχε λίγους μήνες πριν μπει στη ζωή μας), οι καρδιές όλων μας συντρόφευαν την προσπάθεια της ομάδας με τα κίτρινα-μπλε, που μάγευε στα ισπανικά γήπεδα του Μουντιάλ του ’82. Δεν ήταν μόνο, ότι επρόκειτο για τη θεαματικότερη ίσως εθνική ομάδα που πάτησε ποτέ το χορτάρι ποδοσφαιρικού γηπέδου, ήταν και η μυθική σχεδόν διάσταση που είχαν στα μάτια μας οι μάγοι από την Λατινική Αμερική (Βραζιλιάνοι και Αργεντίνοι), για τους οποίους ακούγαμε και διαβάζαμε, αλλά βλέπαμε σε δράση από σπάνια έως καθόλου. Η αποκλειστικά κρατική τότε τηλεόραση μετέδιδε ποδοσφαιρικούς αγώνες με το σταγονόμετρο (κυρίως αγγλικό πρωτάθλημα ένα αγώνα κάθε Σάββατο, τον τελικό του κυπέλλου Αγγλίας, τους τελικούς των ευρωπαϊκών κυπέλλων και τα λιγοστά παιχνίδια των ελληνικών ομάδων στην Ευρώπη) και οι λατινοαμερικάνοι άσσοι που βλέπαμε για πρώτη φορά εκείνο το καλοκαίρι ήταν για μας φρούτο...εξωτικό. Τη Βραζιλία εκείνη την ερωτευτήκαμε κεραυνοβόλα. Από το συγκλονιστικό παιχνίδι των ομίλων κόντρα στην ισχυρή ΕΣΣΔ, όταν βρέθηκε πίσω στο σκορ με ένα σουτ του Μπαλ από το ...Κίεβο που «έπνιξε» ένας απίστευτης ανικανότητας Βραζιλιάνος τερματοφύλακας ο Βαλντίρ Πέρεζ.


Είχε επακολουθήσει ένα συνεχές σφυροκόπημα της σοβιετικής εστίας από τους Βραζιλιάνους αρτίστες της μπάλας, την εστία όμως αυτή υπερασπιζόταν ένας από τους μεγαλύτερους τερματοφύλακες στην ιστορία, ο άξιος διάδοχος του θρυλικού Λεβ Γιασίν, Ρινάτ Ντασάεφ, που όπως λέμε στην ποδοσφαιρική αργκό, «είχε κατεβάσει τα ρολλά». Το γόρδιο δεσμό έλυσε στο 75ο λεπτό με εξαιρετική προσπάθεια και ασύλληπτο σουτ έξω από την περιοχή ο αρχηγός της Βραζιλίας Σώκρατες,

για να ολοκληρώσει την ανατροπή λίγο αργότερα το δολοφονικό αριστερό πόδι του Έντερ με ένα κεραυνό που άφησε άγαλμα τον κολοσσό Ντασάεφ.

Αυτό ήταν...Την άλλη μέρα στην αλάνα-γηπεδάκι μας, οι μισοί είμασταν Σώκρατες και οι άλλοι μισοί Έντερ. Η σελεσάο (των Ζίκο, Ζούνιορ, Φαλκάο, Σερέζο) κάλπαζε από παιχνίδι σε παιχνίδι, ισοπέδωσε την Αργεντινή του πρωτοεμφανιζόμενου σε Μουντιάλ Μαραντόνα και χρειαζόταν μία μόλις ισοπαλία κόντρα στην ως τότε άχρωμη, άγευστη, άνοστη Ιταλία του Έντσο Μπέαζορτ και του γερόλυκου τερματοφύλακα Ντίνο Τζοφ.

Πατατάκια, πασατέμποι, αναψυκτικά και μπύρες στο τραπέζι (τότε δεν υπήρχαν ακόμη «ντελιβεράδικα», τα τασάκια των μεγάλων ξέχειλα από τσιγάρα (παρά το γεγονός ότι είμασταν σε βενζινάδικο) και η προσμονή του νέου βέβαιου θριάμβου να μας γεμίζει ανυπομονησία. Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν διαφορετικά...Οι σκληροί Ιταλοί προηγήθηκαν στο σκορ με τέρμα του κομήτη Πάολο Ρόσι, ισοφάρισε με υπέροχο γκολ στην κλειστή γωνία ο Σώκρατες, ξανά μπροστά οι Ιταλοί με δεύτερο γκολ του Ρόσι, νέα ισοφάριση με τον Φαλκάο και ενώ το 2-2 αρκούσε στην Βραζιλία για την πρόκριση στα ημιτελικά, συνέχισαν να επιτίθενται μανιασμένα για να δεχθούν απρόσμενα και τρίτο γκολ, από τον ευρισκόμενο σε κατάσταση τρελής ρέντας Π.Ρόσι.
Η περιγραφή είναι του «θρυλικού» Μανόλο:


Το αδιανόητο είχε συμβεί. Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που έκλαιγα γοερά μετά το τέλος ποδοσφαιρικού παιχνιδιού (αν και σαν ΑΕΚτζής έζησα ουκ ολίγες πίκρες). Και δεν ήμουν ο μόνος. Πολλοί (είναι τσεκαρισμένο) σημερινοί σαραντάρηδες έκλαιγαν εκείνο το απόγευμα του Ιουλίου του ’82.

Η είδηση του θανάτου του αρχηγού εκείνης της ομάδας με έκανε να το ξανασκεφτώ...Γιατί κλαίγαμε τότε τα άγουρα αντράκια;

Ήταν νομίζω η ασυνείδητη ...συνειδητοποίηση ότι ο πραγματισμός, η σκοπιμοθηρία, ο τακτικισμός, η υπομονή και η τύχη συχνά νικούν το ταλέντο, τον ενθουσιασμό, την αφελή δημιουργικότητα, την χαρά της ζωής, την ατυχία.
Αυτό που θρηνούσαμε (χωρίς να το καταλαβαίνουμε) ήταν το τέλος της 12χρονης παιδικότητας μας, κρυφοκοιτάζοντας με τα μάτια της πρώτης ήβης στον γεμάτο ακυρώσεις κόσμο των ενηλίκων. Ο αθλητισμός (το ξέρουν αυτό καλά οι πραγματικοί φίλαθλοι) έχει αυτή την ικανότητα εικονικής, αλλά και πραγματικής συμπύκνωσης συναισθημάτων, με μια ένταση που εγγράφεται στις ψυχές, με τρόπο που αν δεν είσαι φίλαθλος σου φαίνεται από ακατανόητος ως γραφικός.

Ο Σώκρατες (Sοcrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira), που έφυγε προχθές από τη ζωή υπήρξε πολύ μεγάλος ποδοσφαιριστής. Αρχοντικός και μαχητικός, αρτίστας και ταυτόχρονα δυνατός, εγκεφαλικός και αποτελεσματικός, ηγέτης και εργάτης, το ποιοτικότερο ίσως 8άρι όλων των εποχών, έπαιζε πάντα με ψηλά το κεφάλι και έμοιαζε να σκέφτεται την ώρα που αγωνίζονταν. Παίκτης ύψους 1.93 με τέτοια τεχνική κατάρτιση και επινοήσεις δεν είχε ξαναπαρουσιασθεί και δεν ξαναπαρουσιάσθηκε (εκτός ίσως από το «φαινόμενο»  Μάρκο φαν Μπάστεν). Ήταν επίσης αντι-σταρ, όπως αρκετοί μεγάλοι ποδοσφαιριστές της εποχής του (Μπράιτνερ, Έλγκιερ κα), που δεν έπαιζαν  με τους όρους του σταρ-σύστεμ, όπως τους ξέρουμε σήμερα. Πολλοί σημαντικοί ποδοσφαιριστές της εποχής εκείνης κάπνιζαν δημόσια (π.χ. Κρόιφ) και εξέφραζαν και πολιτικές απόψεις, πράγματα αδιανόητα για τους σημερινούς επαγγελματίες υπεραθλητές της παγκοσμιοποιημένης τηλεοπτικής show-business. Ο Σώκρατες συγκεκριμένα (απόφοιτος ιατρικής και διδάκτορας φιλοσοφίας) ήταν αριστερός, εμπνευστής ενός μοντέλου «άμεσης δημοκρατίας» στην αγαπημένη του ομάδα «Κορίνθιανς» την "Κορινθιακή Δημοκρατία". Μαζί με τον καλό του φίλο, Βλατζιμίρ, αποφάσισαν να συσπειρώσουν τους παίκτες της Κορίνθιανς και σε μία στρατιωτοκρατούμενη Βραζιλία να φτιάξουν έναν αμεσοδημοκρατικό πυρήνα μέσα στην ομάδα. Αποφάσιζαν τα πάντα από κοινού, από τα πιο απλά,  μέχρι τα πιο σύνθετα.  
Ήταν επίσης άνθρωπος με πάθη και έξεις. Κάπνιζε και έπινε πολύ και το αλκοόλ τον οδήγησε στο τέλος του. Πέθανε την ημέρα που η αγαπημένη του Κορίνθιανς (για χάρη της οποία εγκατέλειψε ένα μεγάλο συμβόλαιο στην Φιορεντίνα και το χρυσοφόρο τότε Καμπιονάτο για να επιστρέψει στην πατρίδα του) κέρδιζε το πρωτάθλημα Βραζιλίας και παίκτες και φίλαθλοι της αγαπημένης του ομάδας τον αποχαιρέτισαν με σφιγμένες τις γροθιές ψηλά στον αέρα, όπως συνήθιζε να πανηγυρίζει τα γκολ που πετύχαινε.

Ο Σώκρατες δεν κέρδισε ποτέ Μουντιάλ.

Ο επίσης ποδοσφαιριστής, μικρότερος αδελφός του Ράι, ήταν εξέχον μέλος της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας που κέρδισε με κατά γενική ομολογία πληκτικό ποδόσφαιρο σκοπιμότητας το παγκόσμιο κύπελλο του 1994. Λένε ότι όλοι θυμούνται τους νικητές, ότι την ιστορία γράφουν οι νικητές, ότι «ο πρώτος είναι πρώτος και ο δεύτερος είναι τίποτα». Αυτό το κείμενο φαντάζομαι ότι το διαβάζουν κυρίως ποδοσφαιρόφιλοι.

Διερωτώμαι πόσοι θυμούνται τον Σώκρατες και πόσοι τον Ράι;

Kλείνω με ένα βίντεο (το καλύτερο που βρήκα) αφιερωμένο στην μεγάλη ομάδα του μεγάλου αρχηγού.




Αdeus Socrates