Ποιος θα διατυπώσει την αισιόδοξη αφήγηση;.... Tα ξύλινα τείχη

Ενθουσιασμός φως εν τη ψυχή ποιεί προς το μέλλον

Πλούταρχος

Η βάση της αισιοδοξίας είναι αγνός τρόμος

Οscar Wilde

Aν κοιτάξεις για πολύ ώρα την άβυσσο, στο τέλος και η άβυσσος θα κοιτάξει εσένα

Friedrich Nietzsche

H απαισιοδοξία ποτέ δεν κέρδισε καμία μάχη

                                                                                    Dwight Eisenhower

                                                                                    Eίμαι απαισιόδοξος λόγω ευφυϊας και 

                                                                                    αισιόδοξος λόγω θέλησης

                                                                                    Αntonio Gramsci


Υπάρχουν δύο φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους γεγονότα-πραγματικότητες που με παρακίνησαν στη συγγραφή του παρόντος σημειώματος, κυρίως γιατί σε δεύτερη ανάγνωση, αισθάνομαι ότι σχετίζονται μεταξύ τους. 

    Διάβασα πρόσφατα μια έρευνα κοινής γνώμης , όπου αναφέρονταν ότι πάνω από 6 στους 10 έλληνες πολίτες εκτιμούν ότι η χώρα θα χρεοκοπήσει και επισήμως και 9 στους 10 αναμένουν από μικρή ως σοβαρή επιδείνωση των οικονομικών της οικογενείας τους το 2012. Κληθέντες δε να αποτυπώσουν τα συναισθήματα που τους εκφράζουν περισσότερο σε σχέση με τις εξελίξεις και τις προοπτικές της χώρας και των ιδίων, δήλωσαν σε ποσοστό 65,7% απογοήτευση, 51,8% οργή, 45,9 % φόβο, 38,4% ντροπή και μόλις 10,2% πείσμα,  9,2% ελπίδα και 2,8% αυτοπεποίθηση. Oποιεσδήποτε επιφυλάξεις και αν εκφράζονται κατά καιρούς για την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων εν γένει, δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να αμφισβητήσει, ότι στο συγκεκριμένο θέμα η έρευνα αυτή αποτυπώνει με ακρίβεια την περιρρέουσα ψυχολογική ατμόσφαιρα στην ελληνική κοινωνία. Πέραν όλων των άλλων, το βασικότερο πρόβλημα με την ψυχοπνευματική αυτή στάση, είναι ότι πιθανότατα λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Η οικονομία (και ως επιστήμη ακόμη, πόσω μάλλον ως ζώσα καθημερινή εξέλιξη), σε αντίθεση με τη φυσική ή τη χημεία, δεν διέπεται από "σιδερένιους" νόμους και εξισώσεις. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι εφαρμόζοντας το α ή το β μέτρο υπό δεδομένες συνθήκες θα παραχθεί πάντα ένα προβλέψιμο αποτέλεσμα. Έχει όμως φανεί, ότι η αισιόδοξη ή η απαισιόδοξη διάθεση των πολιτών-εργαζομένων-εργοδοτών-καταναλωτών-επενδυτών που δραστηροποιούνται σε ένα οικονομικό περιβάλλον επηρεάζει από μόνη της την εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών και αποτελεσμάτων στο εν λόγω περιβάλλον. Αν είμαστε όλοι ανασφαλείς, φοβισμένοι και καταθλιπτικοί, ούτε θα επενδύσουμε, ούτε θα καινοτομήσουμε, ούτε κάποια καλή ιδέα για μια επιχειρηματική δραστηριότητα θα υλοποιήσουμε, ούτε θα καταναλώσουμε, ούτε αγοραπωλησίες θα γίνουν και η οικονομική δραστηριότητα θα παγώσει (για να μην επεκταθώ στο τι κάνουν όλοι οι "ελληναράδες υπερπατριώτες" με τις καταθέσεις τους τα τελευταία χρόνια). Με δυο λόγια: αν όλοι πιστεύουμε ότι η καταστροφή θα έλθει..... δεν μπορεί παρά να έλθει.


    Από όλα τα κείμενα που έχουν δημοσιευθεί στο παρόν ιστολόγιο στους λίγους μήνες της παρουσίας του στο διαδίκτυο, αυτό που μακράν κάθε άλλου είχε την καλύτερη υποδοχή και την μεγαλύτερη απήχηση ήταν το κείμενο "Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο ", στο οποίο ο συνάδελφος Νικήτας Κακκαβάς αφηγήθηκε με έξοχο τρόπο την αξιοθαύμαστη προσπάθεια ενός δασκάλου (του Άγγελου Πατσιά) να μετατρέψει το δημοτικό σχολείο ενός απομακρυσμένου ορεινού χωριού της Κρήτης σε πρωτοποριακό, ανοιχτό, δικτυωμένο εργαστήρι γνώσης και πειραματισμού υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Η ιστορία αυτή, ενός ανθρώπου που με φλόγα, πίστη και πάθος, αποφάσισε να προσπαθήσει, και τα κατάφερε, να κάνει με το μεράκι, το κέφι και τη δουλειά του τη διαφορά ανοίγοντας τους ορίζοντες στις παιδικές ψυχές των μαθητών του, συγκίνησε και ενέπνευσε αισιοδοξία και έφερε (πρόσκαιρα έστω) το χαμόγελο στα χείλη δεκάδων χιλιάδων συμπολίτων μας. Είμαι σίγουρος, ότι η ιστορία του δημοτικού σχολείου Φουρφουρά και του εμπνευσμένου δασκάλου του, λίγα χρόνια πριν, όταν κινούμασταν στον αστερισμό της πλαστής ευδαιμονίας και του χαζοχαρούμενου καταναλωτισμού, θα περνούσε απαρατήρητη. 


   Οι Έλληνες όμως πια, διψάνε για μια καλή είδηση. Διψάνε για ένα θετικό παράδειγμα. Έχουν ζωτική ανάγκη να ξαναπιστέψουν στον εαυτό τους, στις δυνάμεις τους, να ακούσουν, να δουν, να ψηλαφίσουν, και εν τέλει να πιστέψουν, ότι το φιλότιμο, η αλληλεγγύη, η δημιουργικότητα, το πάθος για ζωή, δημιουργία και προσφορά υπάρχουν ακόμη στον τόπο αυτό και καταφέρνουν να παράξουν ελπίδα μέσα στην απελπισία, χαρά μέσα στο ζόφο, φως μέσα στην καταχνιά.


   Εάν υπήρχε ένας μεγάλος (ιστορικών διαστάσεων) ηγέτης σε αυτή τη συγκυρία, θα μπορούσε ίσως, να διατυπώσει με τρόπο συνεκτικό και εύληπτο την αισιόδοξη θετική αφήγηση για την έξοδο της χώρας από τη μέγγενη της κρίσης και της αυτοκαταστροφής, που θα συνέγειρε τους πολίτες να αγωνισθούν ατομικά και συλλογικά για το μέλλον τους και  την πατρίδα τους. Είναι μάλλον βέβαιο ότι αυτός ο άνθρωπος δεν υπάρχει. Ίσως δεν είναι και η εποχή πλέον τέτοια που να γεννά τέτοιου τύπου ηγετικές φυσιογνωμίες (και όχι μόνο στη χώρα μας).


   Τι μας μένει λοιπόν; Μένει να κοιτάξουμε δίπλα μας, μέσα μας, στον καθρέφτη μας. 


Ο ιδιοφυής και τολμηρός Θεμιστοκλής κατόρθωσε κάποτε, κόντρα σε όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους και τους στρατηγούς, να πείσει τους Αθηναίους ότι τα "ξύλινα τείχη" που ανέφερε ο χρησμός του μαντείου των Δελφών ότι θα προστάτευαν την Αθήνα από τους Πέρσες και τον Ξέρξη, δεν ήταν στην πραγματικότητα ένα οχυρωματικό ξύλινο τείχος γύρω από την πόλη, αλλά ο στόλος της, τα πλοία της. Η πόλη εγκαταλείφθηκε, κατελήφθη αμαχητί από τους Πέρσες, οι Αθηναίοι κατέφυγαν στη Σαλαμίνα και την Τροιζίνα, και παρασύροντας τον περσικό στόλο στα στενά της Σαλαμίνας τον συνέτριψαν καταστρέφοντας τον ολοσχερώς.
Θεμιστοκλής πλέον δεν υφίσταται. Τα "ξύλινα τείχη" για κάποιους είναι το ευρώ, για άλλους η επιστροφή στη δραχμή, για άλλους τα ευρωομόλογα ή το τύπωμα χρήματος. Έχουν όλοι τα επιχειρήματα τους και έχουν και πολλοί από αυτούς τα ιδιοτελή συμφέροντα τους ή αυτά των εργοδοτών τους. 


Αισθάνομαι ότι τα ξύλινα τείχη είμαστε εμείς. 
Οι άνθρωποι, οι πολίτες, το πραγματικό δυναμικό αυτής της μικρής πέτρινης γης. Να παλέψουμε, να ξαναδούμε τις προτεραιότητες και τις επιλογές μας, τις ιδέες μας, τις αλήθειες μας, τη γλώσσα μας, το διπλανό μας, να ανοιχτούμε, να αφουγκρασθούμε, να αντισταθούμε, να δώσουμε, να νικήσουμε τη νύχτα.

Κλείνοντας παραθέτω απόσπασμα από ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, για όσους (εμού συμπεριλαμβανομένου) βαρυγκομούμε και κιοτεύουμε, ενώ έχουμε τη δύναμη να αγωνισθούμε για ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας :

" Κοκκινίσατε ἄραγε γιὰ τὴν τόση εὐτυχία σας, ἔστω καὶ μία φορά; 

Εἴπατε νὰ κρατήσετε ἑνὸς λεπτοῦ σιγή γιὰ τοὺς ἀπεγνωσμένους;"


...Και επειδή, κάπως το έφερε η κουβέντα..."Η μελαγχολία της ευτυχίας" από τον (πραγματικά)  μεγάλο Μάνο Χατζηδάκι