Περί δραστικής ουσίας-γενοσήμων-συνταγογράφησης

H πρόσφατη νομοθέτηση της υποχρεωτικής συνταγογράφησης δραστικής ουσίας (και όχι πλέον συγκεκριμένων σκευασμάτων με την εμπορική τους ονομασία) έχει προκαλέσει ζωηρό δημόσιο διάλογο και έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου υγείας, των ιατρικών και φαρμακευτικών συλλόγων και πάσης φύσεως ειδικών και "ειδικών". Σκοπός της παρούσης ανάρτησης δεν είναι να τοποθετηθώ επί των ρυθμίσεων που νομοθετήθηκαν, αλλά να παραθέσω τις θέσεις δύο εκλεκτών συναδέλφων επί του θέματος, που νομίζω θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να κατανοήσει ορισμένες βασικές παραμέτρους του προβλήματος και θα φωτίσουν γνωστές και λιγότερο γνωστές πτυχές του.
Η δική μου θέση σε γενικές γραμμές είναι η ακόλουθη:  Πρέπει να καταβληθεί σημαντική προσπάθεια, ώστε η φαρμακευτική δαπάνη στην πατρίδα μας να μειωθεί δραστικά, όχι μόνο γιατί ζούμε σε μια ουσιαστικά χρεοκοπημένη χώρα, αλλά και γιατί είναι ούτως ή άλλως πολύ υψηλότερη των αντιστοίχων δαπανών προοδευμένων χωρών του δικού μας πληθυσμιακού μεγέθους. Τοποθετούμαι επίσης, επί της αρχής, υπέρ της συνταγογράφησης δραστικής ουσίας, εάν η πολιτεία δια των μηχανισμών της (Ε.Ο.Φ.) μπορεί να διασφαλίσει (και φρονώ ότι μπορεί) την ποιότητα και την βιοϊσοδυναμία των κυκλοφορούντων φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Διατηρώ επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που νομοθετήθηκαν, ως προς τον στόχο της δραστικής μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης. Μετά τις νομοθετικές κυβισθήσεις του περασμένου Σεπτεμβρίου, οι εισαχθείσες κάπως εσπευσμένα πρόσφατες ρυθμίσεις έχουν ορισμένα κρίσιμα πρακτικά προβλήματα (όπως η, αν μη τι άλλο, "περίεργη διαπραγμάτευση", που θα γίνεται μεταξύ φαρμακοποιού και ασθενούς για την επιλογή του σκευάσματος) και σε συνδυασμό με την απουσία ταυτόχρονης εισαγωγής θεραπευτικών πρωτοκόλλων (κατευθυντηρίων οδηγιών) συνταγογράφησης, ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμη και σε αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης. Έχουν άραγε σκεφθεί στο υπουργείο υγείας, ότι μπορεί ξαφνικά οι ιατροί (είτε γιατί έτσι θα αισθάνονται "ασφαλέστεροι" έναντι των ασθενών τους, είτε για να μην χάσουν το άνομο "μερίδιο" τους  από το "πάρτυ", είτε και για τα δύο) να αρχίσουν να συνταγογραφούν από κάθε θεραπευτική κατηγορία φαρμάκων μόνο τα νεότερα (και ευρισκόμενα εντός "πατέντας") φάρμακα, φάρμακα δηλαδή για τα οποία δεν υπάρχουν ουσιωδώς όμοια ή γενόσημα, και που είναι πολλαπλασίως ακριβότερα, εκτοξεύοντας έτσι το κόστος της φαρμακευτικής δαπάνης;

Για τους αναγνώστες, γνώστες της αγγλικής, πλήρης ανασκόπηση του θέματος εδώ.

Aκολουθούν δύο πολύ ενδιαφέροντα (εκτιμώ) άρθρα. Θα πρέπει να σημειώσω, ότι οι απόψεις που εκφράζονται στα άρθρα των συναδέλφων, δεν με βρίσκουν κατ'ανάγκην απολύτως σύμφωνο (τουλάχιστον όχι καθ'ολοκληρίαν).



                                                                Ωραίο μου γενόσημο...

(του Δημήτρη Παπαδημητριάδη, Ψυχιάτρου).

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο www.maga.gr

Στη συνείδησή μας, η έννοια του φαρμάκου περιλαμβάνει ακόμη και την ίδια τη συσκευασία που περιέχει το χάπι, που με τη σειρά του περιέχει το δραστικό συστατικό.

Αυτή η παρεξήγηση αφορά ασφαλώς στον ευρύτερο πληθυσμό, ενίοτε και στους ιατρούς, αλλά στην πραγματικότητα είναι τεχνητή και έχει καλλιεργηθεί – απουσία αποτρεπτικών μηχανισμών – μέσω του μάρκετινγκ.

Πραγματικά, οι περισσότεροι θα εκπλήττονταν αν γνώριζαν πόσο συχνό φαινόμενο είναι να μην έχουν ιδέα οι ιατροί τους για την ακριβή ονομασία της δραστικής ουσίας στο προϊόν που τους συνταγογραφούν. Κάνετε μια δοκιμή στην επόμενη επίσκεψη στον ιατρό σας.

Η κατανόηση όλων αυτών όμως, καθώς και της γνωστής διαμάχης γενόσημων εναντίον πρωτότυπων, είναι αρκετά δύσκολη χωρίς μια ανάλυση σε βάθος. Θα προσπαθήσω λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας τις απόψεις μου και τις γνώσεις μου με την ελπίδα ότι θα συμβάλω στην καλύτερη κατανόηση του “προβλήματος”.

Επιτρέψτε μου αρχικά να σας συστήσω ενδεικτικά τις πέντε μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες που κατασκευάζουν πρωτότυπα φάρμακα, ώστε να έχετε μια ιδέα για τα μεγέθη:

Johnson & Johnson	ΗΠΑ	61.90
Pfizer	ΗΠΑ	50.01
Roche	Ελβετία	47.35
GlaxoSmithKline	Ην. Βασίλειο	45.83
Novartis	Ελβετία	42.27

*ετήσια έσοδα σε δισεκατομμύρια δολάρια βάσει δημοσιευμένων ισολογισμών 2009-2010

Οι πράκτορες και οι άλλοι

Στο πρώτο έτος της ιατρικής σχολής, η καθηγήτρια της φαρμακολογίας μας καλωσόρισε με την εξής φράση: “κάθε φάρμακο είναι δηλητήριο γιατί επηρεάζει εξωγενώς τη βιολογία του οργανισμού… τα φάρμακα χορηγούνται γιατί σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει όφελος που είναι μεγαλύτερο από το βιολογικό κόστος”.

Στο τρίτο έτος της ιατρικής σχολής, όταν ξεκίνησα τις κλινικές μου ασκήσεις, έμαθα ότι οι καλοντυμένοι και συνήθως ευπαρουσίαστοι νέοι και νέες που κυκλοφορούν στα νοσοκομείαμε έναν εξίσου περιποιημένο χαρτοφύλακα είναι φαρμακευτικοί αντιπρόσωποι, δηλαδή πωλητές φαρμακευτικών εταιρειών που έχουν σε αυτόν τον χαρτοφύλακα διαφημιστικά φυλλάδια φαρμακευτικών προϊόντων. Δεν μπορώ να ξεχάσω στο τελευταίο έτος των σπουδών μου εκείνον τον φαρμακευτικό αντιπρόσωπο που προσπαθούσε να καταλάβει ποιό ακριβώς μοντέλο αθλητικών παπουτσιών ήταν αυτό που ζητούσε ο ιατρός για τον γιο του, ή άλλους ρόλους που ο δύσμοιρος ήταν αναγκασμένος να υποδυθεί, όπως του ταξιδιωτικού πράκτορα, του μεταφορέα βιβλίων, της γραμματέως συνεδρίου, του υπαλλήλου τροφοδοσίας δεξιώσεων, και τόσους άλλους.

Σκεφτόμουν ότι οι περισσότεροι ιατροί στο Εθνικό Σύστημα Υγείας αμείβονται ελάχιστα. Ήταν επομένως αρκετά λογικό να βρίσκουν έδαφος τέτοιες πρακτικές. Δυσκολευόμουν πολύ όμως να νιώσω οποιαδήποτε συμπάθεια ως προς τον πιο φοβερό και τρομερό ρόλο που ενίοτε έπρεπε να υποδυθούν οι πωλητές-πράκτορες: εκείνον του εκπαιδευτή. Μάλιστα του εκπαιδευτή. Πιστέψτε με, δεν είναι λίγοι οι ιατροί που συνταγογραφούν μέχρι σήμερα ακολούθως προς τις συμβουλές και οδηγίες του πωλητή. Στην κυριολεξία εμπιστεύονται και μαθαίνουν από εκείνον τα απαραίτητα, ειδικά για τα καινούρια φάρμακα.

Κάπου τότε, χρονικά, μετανάστευσα στο Λονδίνο για τις μεταπτυχιακές σπουδές μου, αρχικά στο αντικείμενο της Διεθνούς Πολιτικής Υγείας στο London School of Economics (όπου είχα καθηγητή τον Ηλία Μόσιαλο), και αργότερα στην εξειδίκευση της Ψυχιατρικής. Εκεί συνήθισα να συνταγογραφώ τη δραστική ουσία, όπως είχα μάθει στο πανεπιστήμιο, και ξέχασα εντελώς τους καλοντυμένους πράκτορες των φαρμακευτικών εταιρειών.

Όταν γύρισα στην Ελλάδα τους βρήκα πάλι μπροστά μου. Τους αποφεύγω μέχρι σήμερα, αλλά με κυνηγούν στην κυριολεξία. Επειδή όμως τους αποφεύγω πραγματικά, δικαιούμαι και μπορώ να γράψω αυτό το άρθρο. Επιστρέφοντας λοιπόν στην πατρίδα, εκτός από τους πράκτορες βρέθηκα μπροστά στην παρεξήγηση που έγραψα την εισαγωγή μου.

Δεν μου κάνει εντύπωση γιατί οι περισσότεροι συνάδελφοί μου σήμερα επιμένουν να συνεχίσουν να συνταγογραφούν εμπορικά σήματα, γιατί η απάντηση κατά την προσωπική μου γνώμη είναι αυτονόητη. Με απασχολούν όμως οι ιατροί που υποστηρίζουν ότι συνταγογραφούν εμπορικά σήματα των πρωτότυπων φαρμάκων με το επιχείρημα ότι είναι “ανώτερης ποιότητας” και επιπλέον οι ασθενείς που δεν αισθάνονται άνετα με την ιδέα της λήψης ενός γενόσημου “υποκατάστατου του πραγματικού”.

Τα πρωτότυπα φάρμακα

Όταν μια φαρμακευτική εταιρεία αναπτύσσει – ή αν προτιμάτε ανακαλύπτει – ένα φάρμακο, της χορηγείται δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, και μια αποκλειστικότητα χρήσης 20 ετών. Αυτό σημαίνει ότι καμία άλλη εταιρεία δεν μπορεί να κάνει χρήση του μορίου, δηλαδή της δραστικής ουσίας του φαρμάκου, για όλη τη διάρκεια της ισχύος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Έτσι, όταν το φάρμακο πάρει τις απαραίτητες εγκρίσεις ασφάλειας και δραστικότητας (αποδεικνύεται δηλαδή ότι κάνει αυτό που υπόσχεται ανταποκρινόμενο στις ενδείξεις του) από τους αρμόδιους φορείς (πχ. Aμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (ΕΜΑ) ), αναγνωρίζεται στην φαρμακευτική εταιρεία που κατέχει το δίπλωμα ευρασιτεχνίας μια άδεια αποκλειστικής εμπορίας.

Μεσολαβούν περίπου 10 χρόνια μεταξύ της ανακάλυψης ενός φαρμάκου (και επομένως της απόκτησης του διπλώματος ευρεσιτεχνίας) και του χρόνου στον οποίο έχει πάρει τις απαραίτητες εγκρίσεις από τους αρμόδιους φορείς για χρήση στον άνθρωπο και κατ’ επέκταση για την εμπορική του αξιοποίηση.

Τα γενόσημα φάρμακα

Όταν το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ενός φαρμάκου λήγει, άλλες εταιρείες νομιμοποιούνται να παράγουν και να πωλούν τη γενική μορφή του, δηλαδή τη δραστική ουσία. Όλα τα γενόσημα φάρμακα στον δυτικό κόσμο υπόκεινται σε αυστηρή επιθεώρηση και συγκεκριμένες διαδικασίες εγκρίσεων προκειμένου να μπορούν να διατεθούν στην αγορά.

Σύμφωνα με την Aμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) αλλά και του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού οργανισμού (EMA), όλα τα φάρμακα, πρωτότυπα και γενόσημα, πρέπει να λειτουργούν το ίδιο καλά και να είναι εξίσου ασφαλή.

Τα γενόσημα οφείλουν να έχουν τα ίδια ενεργά συστατικά, δηλαδή τη δραστική ούσια, στην ίδια μορφή και δύναμη (δηλαδή να προσφέρουν την ίδια ποσότητα δραστικών συστατικών στον οργανισμό στον ίδιο χρόνο) και να μπορούν να χορηγούνται κατά τον ίδιο τρόπο, πχ. από την ίδια οδό (λ.χ. από του στόματος) με το πρωτότυπο φάρμακο. Οι δε ειδικές επισημάνσεις και οι αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να είναι ουσιαστικά ίδιες με τις αντίστοιχες, αναφερόμενες για το πρωτότυπο.

Οι κατασκευαστές καλούνται λοιπόν να τεκμηριώνουν πλήρως ότι το προϊόν τους ανταποκρίνεται σε όλες ανεξαιρέτως τις προϋποθέσεις που αναφέρω παραπάνω, καθώς επίσης να παρέχουν πλήρη στοιχεία για τη χημική σύνθεση του προϊόντος (δραστική ουσία συν αδρανή συστατικά έκδοχα, πχ. συντηρητικά, προσθετικά γεύσης κτλ.), αλλά και τις διεργασίες που έχουν ακολουθήσει στα διάφορα στάδια παραγωγής, τα μέτρα ελέγχου της ποιότητας που έλαβαν και εφάρμοσαν, κτλ.

Πρέπει ακόμη να εξασφαλίζουν ότι οι πρώτες ύλες και τα τελικά προϊόντα πληρούν τις προδιαγραφές που θέτουν κάθε φορά οι αρμόδιοι οργανισμοί, όπως για παράδειγμα να αποδεικνύουν ότι το γενόσημο φάρμακο θα παραμένει ισχυρό, δραστικό και χημικά σταθερό μέχρι την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στην ετικέτα του προϊόντος. Ακόμη και οι εγκαταστάσεις παραγωγής, επεξεργασίας, δοκιμών και συσκευασίας υποβάλλονται σε ειδικές επιθεωρήσεις, όπως εξάλλου συμβαίνει και με τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις των κατασκευαστών των πρωτότυπων φαρμάκων.

Κι όμως, το ισχυρότερο επιχείρημα που έχουν όσοι εναντιώνονται στην καθιέρωση της συνταγογράφησης δραστικών ουσιών αντί εμπορικών σημάτων είναι ότι τα γενόσημα φάρμακα δεν είναι ενδεχομένως το ίδιο ασφαλή και αποτελεσματικά με τα πρωτότυπα.

Θα μπορούσα να υπογραμμίσω και πάλι ότι αρκετοί ιατροί μαθαίνουν τις αλήθειες του πράκτορα. Αλλά για να είμαι δίκαιος, υπάρχουν πράγματι ορισμένες διαφορές. Μολονότι το ενεργό συστατικό σε ένα γενόσημο φάρμακο είναι το ίδιο με το αντίστοιχο πρωτότυπο, οι μικρές διαφορές στο πρωτόκολλο παρασκευής και στη χημική σύνθεση (έκδοχα, πρόσθετα κτλ.) μπορούν να επηρεάσουν το πως λειτουργεί στον οργανισμό μας, τόσο ως προς τη βιοδιαθεσιμότητα της δραστικής ουσίας (ρυθμός και έκταση απορρόφησης από τον οργανισμό), όσο και ως προς την ενδεχόμενη συμβατότητα των έκδοχων με τον οργανισμό.

Για αυτόν τον λόγο, ένα γενόσημο μπορεί στην πράξη να είναι λιγότερο αποτελεσματικό, ή να συνοδεύεται με περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Θεωρητικά όμως, για να γίνει περισσότερο κατανοητό το δεύτερο, θα μπορούσε ένας συγκεκριμένος οργανισμός να έχει αλλεργία σε ένα έκδοχο του γενόσημου, που δεν υπάρχει για τα έκδοχα του πρωτότυπου, ή και το ανάποδο!

Σε κάθε περίπτωση όμως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στη βιοδιαθεσιμότητα, πρόκειται για λεπτές μικροδιαφορές που στη συντριπτική πλειονότητα των γενόσημων είναι αμελητέες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας διαφοράς είναι η λεβοθυροξίνη, μια ορμόνη του θυρεοειδούς αδένα που διατίθεται ως εξωγενές συμπλήρωμα με τη μορφή φαρμάκου. Η λεπτή ρύθμιση της θυρεοειδικής λειτουργίας είναι εν προκειμένω πολύ ευαίσθητη σε τέτοιες μικρές διαφοροποιήσεις. Το ίδιο συμβαίνει με ορισμένα αντιαρρυθμικά και αντιεπιληπτικά φάρμακα.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η αντικαταθλιπτική βουπροπριόνη. Συγκεκριμένα, για την έκδοση της μορφής παρατεταμένης αποδέσμευσης διαφορετικοί κατασκευαστές χρησιμοποιούν διαφορετικές διεργασίες μεταποίησης με αποτέλεσμα ελαφρώς διαφορετικές τεχνολογίες απελευθέρωσης της δραστικής ουσίας μέσα στον οργανισμό.

Ουσιαστικά λοιπόν, οι ιατροί πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν τον ασθενή τους και τι ακριβώς λαμβάνει ώστε να κάνουν τις απαραίτητες ρυθμίσεις εξατομικευμένα για το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Aξίζει να σημειώσω ότι δεν είναι όλες οι δραστικές ουσίες διαθέσιμες ως γενόσημα φάρμακα, γιατί μερικές φορές η αγορά είναι τόσο μικρή που δεν υπάρχει νόημα ανταγωνισμού.

Tα γενόσημα είναι φθηνότερα!

Τα γενόσημα κοστίζουν συνήθως 30% έως 50% λιγότερο από τα πρωτότυπα. Η διαφορά είναι σχεδόν αυτονόητη, καθώς οι κατασκευαστές των γενόσημων δεν έχουν τα ίδια έξοδα. Συγκεκριμένα δεν είναι υποχρεωμένοι να επαναλάβουν τις αρχικές μελέτες που αποδεικνύουν τη βιολογική αξία της δραστικής ουσίας, ούτε βαρύνονται επομένως με τα αρχικά έξοδα ανάπτυξης. Επίσης, δεν έχουν τα ίδια έξοδα μάρκετινγκ και προώθησης εφόσον η δραστική ουσία έχει γίνει ήδη γνωστή – όπου χρειάζεται – στα χρόνια της αποκλειστικής εμπορίας του πρωτότυπου. Και βέβαια με τη λήξη της αποκλειστικότητας και την είσοδο πολλών γενόσημων ανταγωνιστικών προϊόντων, οι τιμές υφίστανται μεγάλες πιέσεις ώστε σε πολλές περιπτώσεις μειώνεται ακόμη και η τιμή των πρωτότυπων.

Πως όμως να το εξηγήσεις αυτό σε μια Ελλάδα όπου κυριαρχεί η μετακατοχική αντίληψη “φθηνότερο = χειρότερο”; Στη μοναδική χώρα της Ευρώπης στην οποία γνωστή πολυεθνική εταιρεία λιανικής πώλησης αγαθών αύξησε τις τιμές της παλαιότερα για να μπορέσει να πουλήσει περισσότερο;

Διεθνώς, οι κατασκευαστές των πρωτότυπων φαρμάκων ανταποκρίνονται στον σφοδρό ανταγωνισμό που προκύπτει από τη λήξη της αποκλειστικότητας με διάφορες τεχνικές. Η πιο ευγενής από αυτές, σε μια προσπάθεια παράτασης “ζωής” και κέρδους, είναι η ανάπτυξη παραλλαγών των πρωτότυπων φαρμάκων, όπως νέων εκδόσεων “state-of-the-art” που καλύπτονται με νέο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. To Nexium, ένα γνωστό εμπορικό σήμα φαρμάκου γαστροπροστασίας, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.

Οι πιο επιθετικές προσεγγίσεις στη χώρα μας αφορούν στους πράκτορες. Μην με παρεξηγείτε… πράκτορες στέλνουν και οι κατασκευαστές των γενόσημων. Ενίοτε μάλιστα περιμένουν μαζί στους προθαλάμους των γραφείων των ιατρών.

Ένα άλλο επιχείρημα των σκεπτικιστών είναι ότι θα αποτελέσει μέγα δυστύχημα να πρέπει να αποφασίζουν …οι φαρμακοποιοί για το ακριβές προϊόν που θα ικανοποιεί τη συνταγή της δραστικής ουσίας που εκδίδει ο ιατρός. Μα αυτό έχουν σπουδάσει, και μάλιστα στο Πανεπιστήμιο! Ασφαλώς και πρέπει να είναι σε θέση να εκτελούν μια συνταγή. Ασφαλώς οι ιατροί πρέπει να συνταγογραφούν δραστικές ουσίες.

Ασφαλώς οι ιατροί δεν έχουν καμία δουλειά σε αυτό το εμπορικό παζάρι.

Τρέφω ιδιαίτερη εκτίμηση σε αρκετούς συναδέλφους μου που έχουν αντίθετη άποψη, όπως τα μέλη Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών. Προσωπικά, αισθάνομαι ότι οι επιφυλάξεις τους δεν είναι στη σωστή κατεύθυνση και συγκεκριμένα σε αυτό το ζήτημα συμβάλλουν με αυτές, άθελά τους…, στην περαιτέρω απαξίωση του λειτουργήματός μας.

                                                                 Περί γενοσήμων (generics)

του Βαγγέλη Πάλμου  (Παθολόγου)

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο ιστολόγιο του

Με αφορμή την αναστάτωση που έχει προκληθεί σε ότι αφορά τα γενόσημα φάρμακα (φάρμακα-ακριβή αντίγραφα των πρωτοτύπων),θα επιχειρήσω μια προσωπική τοποθέτηση υπό μορφή ερωταποκρίσεων:

1) Είναι τα γενόσημα επικίνδυνα;

Όχι βέβαια! Για να είμαι ακριβής, είναι εξίσου ασφαλή με τα πρωτότυπα φάρμακα, όπως αποδεικνύει η καθημερινή τους κατανάλωση από εκατομμύρια ασθενείς ανα τον κόσμο. Κανένα φάρμακο, φυσικά δεν είναι καθολικά αποδεκτό από τον ανθρώπινο οργανισμό. Το ίδιο φάρμακο που εγώ δέχομαι χωρίς επιπλοκές, σ'εσένα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Αυτό ισχύει τόσο για τα γενόσημα, όσο και για τα πρωτότυπα. Και βέβαια, αρμόδιος να αντιμετωπίσει τις φαρμακευτικές επιπλοκές είναι ο θεράπων ιατρός ή αν αυτός αδυνατεί, άλλος ιατρός! 

2) Είναι τα γενόσημα αποτελεσματικά;

Ασφαλώς! Η αποτελεσματικότητά τους ποικίλλει βέβαια, ανάλογα με την περιεκτικότητα της δραστικής ουσίας, αλλά και τα έκδοχα που συμπληρώνουν το χάπι και επηρεάζουν την απορρόφησή του από το γαστρεντερικό σωλήνα. Σε γενικές γραμμές, η δραστικότητα είναι ικανοποιητική, όπως μπορεί ο ιατρός να αξιολογήσει από την καθημερινή πρακτική του. Το ποιο γενόσημο υπερέχει ως προς τη δράση του έναντι των άλλων, πάλι αρμόδιος να το πει είναι ο κλινικός ιατρός που τα χρησιμοποιεί!

3) Είναι τα γενόσημα φθηνότερα;

Σε γενικές γραμμές, ναι, αν και η τιμολόγηση των φαρμάκων στην Ελλάδα γίνεται από τον ΕΟΦ. Οι τιμές δηλαδή δεν καθορίζονται από την αγορά και το συσχετισμό προσφοράς/ζήτησης, αλλά από τον κρατικό οργανισμό αναφοράς. Προσωπικά πιστεύω πως, η αγορά υπό συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού, θα οδηγούσε σε φθηνότερα φάρμακα, αλλά οι κυβερνήσεις-όχι μόνο στην Ελλάδα-έχουν την τάση να παρεμβαίνουν στη διαμόρφωση των τιμών για πολιτικούς λόγους.

4) Γιατί υπάρχουν τόσο πολλά γενόσημα στην Ελληνική αγορά;

Επειδή το περιθώριο κέρδους για όποιον ασχολείται με την παρασκευή/εισαγωγή/διάθεση φαρμάκων είναι υψηλό, παρά τις αλλεπάλληλες μειώσεις τιμών που έχει επιβάλλει ο ΕΟΦ τα τελευταία χρόνια.

5)Υπάρχει οικονομική συναλλαγή μεταξύ ιατρών και φαρμακευτικών εταιρειών;

Ασφαλώς και υπάρχει και το γνωρίζουν όλοι. Πρόκειται για έναν απλό τρόπο προώθησης των φαρμάκων εκ μέρους των εταιρειών. Προσεγγίζονται ιατροί σε καίριες θέσεις (ιατροί-κλειδιά) με δυνητικό όγκο συνταγογράφησης (π.χ διευθυντές νοσοκομειακών κλινικών, ιατροί ΙΚΑ) και δελεάζονται με μπόνους για να συνταγογραφήσουν συγκεκριμένα σκευάσματα. Τα μπόνους περιλαμβάνουν ταξίδια, συμμετοχές σε συνέδρια, παροχές σε είδος ή σε χρήμα.

6) Είναι η συναλλαγή αυτή νόμιμη;

Κατά κανόνα όχι! Αν εξαιρεθούν οι περιπτώσεις νόμιμων παραστατικών και εκδόσεως αποδείξεων, οι περισσότερες συναλλαγές δεν υπόκεινται σε φορολογικό έλεγχο (κοινώς αφορούν "μαύρο χρήμα").

7) Είναι η συναλλαγή "θεμιτή" ή "ηθική";

Η απάντηση εξαρτάται από την αντίληψη του καθενός. Προσωπικά πιστεύω πως μια τέτοια συναλλαγή είναι απολύτως θεμιτή ως πολιτική προώθησης πρoϊόντων, υπό τον όρο πως το κόστος αγοραπωλησίας του προιόντος το επωμίζεται ο καταναλωτής. Εδώ όμως, πρόκειται για ένα προιόν που το πληρώνει ο κρατικός προυπολογισμός, δηλαδή οι φορολογούμενοι! Αρα, πρόκειται για αθέμιτη συναλλαγή, εφόσον επιβαρύνει ανθρώπους που δε μετέχουν οικειοθελώς στην αγοραπωλησία του φαρμάκου! Επιπλέον, συνιστά μέρος της παραοικονομίας, δηλαδή της διακίνησης μη-φορολογητέου χρήματος, άρα το κράτος τη θεωρεί παράνομη.

8) Γράφονται γενόσημα στην Ελλάδα;

Ναι, καθημερινά κι εγώ ο ίδιος τα συνταγογραφώ.

9) Γιατί,στην Ελλάδα, υστερούν σε ποσοστό έναντι των πρωτοτύπων, τα γενόσημα;

Πιθανολογώ πως αυτό συμβαίνει επειδή οι ιατροί-κλειδιά ( βλ.5) προτιμούν,κατά πλειοψηφία, τα πρωτότυπα. Επιπλέον, πολλοί νέοι γιατροί, εν τη αφελεία τους ή επειδή τελούν ακόμη υπό καθεστώς "ακαδημαικού γοήτρου", θεωρούν τα γενόσημα υποδεέστερα φάρμακα.

10) Γιατί, οι γιατροί του ΙΚΑ συνταγογραφούν συνήθως γενόσημα;

Ανήκουν στη μειοψηφία των ιατρών-κλειδιών.

11) Υπάρχει τρόπος να μειωθεί το κόστος της φαρμακευτικής δαπάνης;

Ναι! Ο απλούστερος είναι να περοριστεί η κρατική συμμετοχή στη δαπάνη του φαρμάκου. Εκεί που ο ασφαλισμένος πληρώνει το 10% ή 25% ή 0% του φαρμάκου και το κράτος το υπόλοιπο, τα ποσοστά συμμετοχής των ασφαλισμένων να αυξηθούν! Φυσικά, καμία κυβέρνηση δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο, είναι πολιτικά επώδυνο, αλλά ίσως είναι ο μοναδικός τρόπος μείωσης της δαπάνης και εξορθολογισμού της φαρμακευτικής κατανάλωσης.

12)Η συνταγογράφηση φαρμακευτικής ουσίας

α) θα μειώσει το κόστος;

 δε βλέπω πώς θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο

β) θα "σπάσει" το (5);

Ναι, αλλά θα το μεταφέρει μεταξύ εταιρειών/φαρμακοποιών. Σ'αυτό μάλλον ελπίζει ο ΦΣΑ και το ζητά επιτακτικά!

γ) θα οδηγήσει σε εισαγωγή φαρμάκων από την Ινδία;

Ενδεχομένως ναι! Δε βλέπω το λόγο γιατί όχι! Τα εργοστάσια στην Ινδία λειτουργούν με διεθνή στάνταρ και άλλωστε ο ΕΟΦ πραγματοποιεί δειγματοληπτικούς ελέγχους (οφείλει τουλάχιστον...)

δ) θα οδηγήσει σε ελλείψεις στην αγορά;

 Αυτό θα συμβεί εάν το κράτος-προσπαθώντας να σπάσει το 12β-επιβάλλει στο φαρμακείο μια λίστα φθηνών φαρμάκων. Τούτο εκ των πραγμάτων θα αποκλείσει τα ανταγωνιστικά φάρμακα απ' την αγορά, θα οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε πτώχευση, θα εκτοξεύσει την ανεργία στο χώρο, θα εξαναγκάσει όσες επιχειρήσεις παραμείνουν να στραφούν σε αγορές του εξωτερικού για να επιβιώσουν, άρα θα οδηγηθούμε σε αποσύρσεις προϊόντων απ'την αγορά και ελλείψεις φαρμάκων. Μεσοπρόθεσμα, θα δημιουργηθούν συνθήκες ολιγοπωλίου φαρμάκων, άρα οι τιμές θα εκτοξευθούν. Θα υπάρξει δηλαδή ένας συνδυασμός ελλείψεων φαρμάκων/ακριβών φαρμάκων και μαύρης αγοράς στην οποία θα αναζητούνται όσο φάρμακα λείπουν! Αν αυτό σας θυμίζει συνθήκες ΕΣΣΔ...συμφωνώ απόλυτα μαζί σας! Ο κρατικός σχεδιασμός επί της αγοράς,οδηγεί νομοτελειακά στη σοβιετία! Ας μην ξεχνάμε όμως πως μας κυβερνούν σοσιαλιστές!

13) Τί λύση προτείνεις;

Απάντησα στο (11): μετακύλιση του κόστους στους ασφαλισμένους! Ενα χρεωκοπημένο κράτος δεν έχει άλλη επιλογή. Αλλά-φυσικά-θα επιμείνουν σε γραφειοκρατικές ακροβασίες, ως συνεπείς σοσιαλδημοκράτες, στο όνομα δήθεν της προάσπισης του "κράτους πρόνοιας". Απαραίτητη επίσης, για τη μείωση της τιμής του φαρμάκου, είναι η έκθεσή του σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού και η απόσυρση του ΕΟΦ από την τιμολόγησή του. Αυτό κι αν δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί!

14) "Εσύ, ρε φίλε, τα παίρνεις απ'τις εταιρείες";

Θα ήθελα, αλλά δεν ασχολούνται μαζί μου, δεν είμαι ιατρός-κλειδί!

15) Πρέπει ο φαρμακοποιός να παρεμβαίνει στη συνταγή;

Μόνο σε συνεννόηση με τον ιατρό που την εξέδωσε και εφόσον ο τελευταίος εγκρίνει την τροποποίηση.

16) Δηλαδή ο κύριος υπεύθυνος για την επιλογή του φαρμάκου ποιός είναι;

Ο γιατρός φυσικά, εδώ και 2.500 χρόνια!

17) Οταν παίρνω φάρμακο απ'το φαρμακείο,χωρίς συνταγή παρανομώ;

Δεν το γνωρίζω, σίγουρα όμως αυθαιρετείς τόσο εσύ όσο και ο φαρμακοποιός!

18) Και γιατί μετά, ο γιατρός μου το γράφει;

Κακές συνήθειες, άλλων εποχών, που θα εκλείψουν σύντομα! 

Τέλος, μια γενική παρατήρηση: οι δαπάνες υγείας, θα αυξάνονται συν τω χρόνω, στις δυτικές κοινωνίες. Τούτο οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού, στην αύξηση του μέσου όρου ζωής, στο κόστος των νέων φαρμάκων και της έρευνας που προυποθέτουν. Η διατήρηση της ζωής έχει κόστος! Η βελτίωση της ποιότητας της ζωής επίσης! Ολα αυτά, πλήττονται,σε μια χρεωκοπημένη χώρα.

Καιρός να αναγνωρίσουμε αυτό το αναποφευκτο γεγονός και να προετοιμαστούμε για να το αντιμετωπίσουμε, κάνοντας θυσίες εκεί που μπορούμε (φαρμακο-κατανάλωση, διαγνωστικές εξετάσεις). Καμία κυβέρνηση, κανένας κεντρικός σχεδιασμός, δεν μπορεί να οδηγήσει σε αξιόπιστες λύσεις. Ο καθένας μας, ατομικά, οφείλει σε συνεννόηση με το γιατρό του, να εκλογικεύσει τις υγειονομικές του ανάγκες (φάρμακα-εξετάσεις-θεραπείες).

Προσωπικά, ήδη το πράττω στο ιατρείο μου και βρίσκω κατανόηση από τους ασφαλισμένους.

Πρέπει -οι γιατροί- να υιοθετήσουμε μια πιο φειδωλή προσέγγιση απέναντι στη συνταγογράφηση και τις διαγνωστικές εξετάσεις, ακόμη κι αν αυτό μας στοιχίζει οικονομικά!

Το μακροπρόθεσμο όφελος για τον ασθενή, αλλά και τη δύστυχη χώρα, θα μας αποζημιώσει!