Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική κοινωνία και οικονομία μετά την υπαγωγή της χώρας στο πρόγραμμα διεθνούς οικονομικής βοήθειας-ελέγχου από την λεγόμενη τρόικα (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και το ανά δίμηνο-τρίμηνο δραματοποιημένο ψυχόδραμα (ψευδο-χιτσκοκικής αισθητικής) στο οποίο υποβαλλόμεθα με την εκταμίευση της κάθε δόσης, έχει εύστοχα παραλληλισθεί από πολλούς με το εξευτελιστικό status ενός ναρκομανούς που αναζητά τη «δόση» του και προκειμένου να τη βρει είναι ικανός και έτοιμος να κάνει πραγματικά οτιδήποτε τσαλαπατώντας την προσωπική του αξιοπρέπεια, αδιαφορώντας για την οικογένεια του, εκθέτοντας τον εαυτό του και τους οικείους του σε κάθε είδους κίνδυνο. Ο ναρκομανής έχει απωλέσει τον έλεγχο της ίδιας του της βούλησης, το αυτεξούσιο του ως όν. Σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση βρίσκεται και η πατρίδα μας.
Διαβάζοντας όμως τις χθεσινές δηλώσεις του ακαταπόνητου ρήτορος αντιπροέδρου της κυβερνήσεως (του χιουμοριστικώς αποκαλούμενου και «Πρωθυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ») από του βήματος του κοινοβουλίου (...ναι, αυτό το ίδιο βήμα που χρησιμοποιήθηκε και από τον τέως Πρωθυπουργό Κ. Σημίτη για να ευχαριστήσει τους Αμερικανούς μετά την μακρά νύχτα των Ιμίων) περί της αγαθής μας τύχης ως έθνους, που έφερε στο δρόμο μας την τρόικα (άποψη, που όπως και η περίφημος ρήση «μαζί τα φάγαμε» του έτερου αντιπροέδρου, πέραν των προφανών πολιτικών σκοπιμοτήτων που εξυπηρετεί, διάχυση δηλαδή και εξίσωση των ευθυνών του πολιτικού προσωπικού με αυτές της κοινωνίας, απηχεί και τις απόψεις μιας σημαντικής μερίδας πολιτών, όπως όλες οι μισές αλήθειες) συνειδητοποίησα, ότι πιθανώς, εδώ βρισκόμασθε μπροστά σε μια άλλου τύπου διαταραχή: το σύνδρομο της Στοκχόλμης.
Ο όρος σύνδρομο της Στοκχόλμης (Stockholm Syndrome) καθιερώθηκε από το Σουηδό ψυχίατρο και εγκληματολόγο Nils Bejerot και περιγράφει μια παράδοξη κατάσταση όπου οι όμηροι, οι αιχμάλωτοι, οι δέσμιοι κάποιων άλλων, ταυτίζονται και τρέφουν συμπάθεια, προς αυτούς που τους αιχμαλώτισαν και από τους οποίους εξαρτώνται απόλυτα για την επιβίωση τους (οποιαδήποτε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα και περιστατικά ΔΕΝ είναι καθόλου συμπτωματική).
Το 1973 τέσσερεις Σουηδοί που κρατήθηκαν όμηροι στο θησαυροφυλάκιο τράπεζας (της Sveriges Kreditbank) κατά τη διάρκεια ληστείας, συνδέθηκαν συναισθηματικά με τους αποδράσαντες από φυλακές ενόπλους που τους κρατούσαν. Σύμφωνα με ψυχολόγους ο παράξενος αυτός δεσμός με τους κακοποιούς ήταν ένας ψυχολογικός μηχανισμός άμυνας που ανέπτυξαν τα θύματα για να αντέξουν τη βία. Ταυτίσθηκαν κατά κάποιο τρόπο με τους θύτες, ενώ ταυτόχρονα ένοιωθαν φόβο γι’ αυτούς. Η ταύτιση αυτή βασίζεται στην (ασυνείδητη) ιδέα ότι ο εγκληματίας δεν θα βλάψει τον αιχμάλωτο, αν αυτός είναι συνεργάσιμος. Ο αιχμάλωτος προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια του εγκληματία, αντιλαμβάνεται δε τις προσπάθειες όσων προσπαθούν να τον σώσουν-ελευθερώσουν
(π.χ. αστυνομία) ως απειλή. Ο αιχμάλωτος, ενίοτε, επιδιώκει να αποστασιοποιηθεί από την κατάσταση αυτή με το να αρνείται ότι είναι πραγματική. Έχει την εντύπωση ότι «όλα είναι ένα κακό όνειρο». Παραπλήσιες καταστάσεις περιγράφηκαν και σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις ομηρείας έκτοτε, όπου μάλιστα υπήρξαν και θύματα που συνέδραμαν νομικά (με καταθέσεις σε δικαστήρια) αλλά και οικονομικά τους απαγωγείς τους. Φαίνεται πως για να συμβούν όλα αυτά πρέπει να συντρέχουν ορισμένες πρϋποθέσεις. Αντιγράφω από το ιστολόγιο Ecce Homo http://pantziaras.blogspot.com/2006/06/blog-post_12.html:
«Πρώτα, πρέπει να υπάρχει σαφής απειλή προς την σωματική ή ψυχολογική επιβίωση του εμπλεκόμενου ενώ επίσης και σοβαρή πεποίθηση - φόβος ότι ο απαγωγέας μπορεί να εκπληρώσει την απειλή. Στη συνέχεια πρέπει να υπάρξουν μικρά δείγματα «ευγενικής» συμπεριφοράς από τον απαγωγέα προς το θύμα. Φυσικά έχετε υπόψη σας ότι ακόμη και το να μην τον σκοτώσει ή το να τον αφήσει να φάει κάτι μπορεί υπό αυτές τις συνθήκες να εκληφθεί σαν ευγενική συμπεριφορά. Επίσης σημαντικό είναι να υπάρχει απομόνωση, με αποτέλεσμα το θύμα να έχει πρόσβαση μόνο στην «οπτική γωνία» του απαγωγέα (δηλ. να είναι απομονωμένος από άλλους ανθρώπους και χωρίς πρόσβαση π.χ. σε μέσα μαζικής ενημέρωσης). Τέλος πρέπει να υπάρχει ανικανότητα του θύματος να δραπετεύσει από τη δεδομένη κατάσταση».
Αν εξαιρέσουμε τη τρίτη προϋπόθεση (περί μίας και μόνης οπτικής γωνίας, εν προκειμένω, μονόπλευρης ενημέρωσης-λεπτομέρεια που πολύ θα επιθυμούσε να απαλείψει ο αρχιστράτηγος κατά φαντασίαν Ουίνστον Τσώρτσιλ ), όλες οι άλλες πληρούνται από την ελληνική κοινωνία αυτή τη στιγμή. Εδώ μας λένε ότι δεν υπάρχει κρίση!!! και διαχέεται ένα κλίμα ανακούφισης για την επίτευξη της επανόδου των αξιωματούχων της τρόικας την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα (...Δόξα τω Μεγαλοδύναμω) μετά από τις μαραθώνιες και αλλεπάλληλες τηλεδιασκέψεις (άλλη σαπουνόπερα πάλι και αυτή).
Ίσως τελικά καταφέρουν να μας φέρουν και στο σημείο να «ερωτευθούμε τους δυνάστες μας».
Είδωμεν.
Υ.Γ. Το σκίτσο είναι του Στάθη (Ελευθεροτυπία).
Σε τούτη την ανάρτηση Στάμο, ασχολείσαι με ένα από τα πιο γοητευτικά θέματα της Ψυχιατρικής – Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης. Το εν λόγω Σύνδρομο, που η παλιότερη και λιγότερο γνωστή του αναφορά ήταν ως «Ταύτιση με τον Επιτιθέμενο», είναι ένας μηχανισμός άμυνας και συγκεκριμένα η παθολογική διάσταση ενός άλλου («φυσιολογικού») μηχανισμού που ονομάζεται «Ενδοβολή». Η Ενδοβολή ως μηχανισμός άμυνας, εμφανίζεται πρώιμα και πριν ακόμα την ολοκλήρωση του βουλητικού ελέγχου, κοντά στην ηλικία των 3 ετών. Το παιδί, για να μειώσει το άγχος που του προκαλεί η γονεϊκή φιγούρα και εξουσία, ενσωματώνει τα θετικά χαρακτηριστικά του γονέα, «ταυτίζεται» σε εξωτερικές συμπεριφορές και δηλώνει ότι είναι ο μπαμπάς ή η μαμά. Είναι εκείνη η συμπαθέστατη και γλυκύτατη εικόνα του παιδιού, που βάφει το προσωπάκι του σαν την μαμά, ή «σκληραίνει» την φωνή του όταν μιλά σαν τον μπαμπά, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει ότι «είναι» ο μπαμπάς ή η μαμά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ παθολογική εξέλιξη αυτού του μηχανισμού είναι η «Ταύτιση με τον Επιτιθέμενο», που φυσικά απαντάται σε όλες τις ηλικίες, με τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις που αναπτύσσει εύστοχα ο συνάδελφος, στου οποίου το link μας παραπέμπεις. Περιγραφές αυτής της κατάστασης έχουν γίνει στον Μεσοπόλεμο από την M. Klein και η Ενδοβολή έχει περιγραφεί από τον Freud. Η μόνη προσθήκη που θα έκανα εγώ στο κείμενο του συναδέλφου είναι ότι στις προϋποθέσεις ανάπτυξης του συνδρόμου συνήθως υπάρχει κάποιου βαθμού ανώριμο κομμάτι ψυχισμού. Σαν σύνδρομο απαντάται πολύ συχνά και στην Ψυχιατρική πρακτική αναγνωρίζεται σχετικά εύκολα, εκδηλούμενο τόσο στους ασθενείς, όσο και στους … ιατρούς – ψυχιάτρους. Ο Λαός μας θα χρησιμοποιούσε εύστοχα την ρήση «βασιλικότερος του Βασιλέως»
Προφανώς βέβαια, ο στόχος της ανάρτησης σου δεν είναι η ανάλυση του Συνδρόμου, όσο οι ομοιότητες που ανακάλυψες στην ιστορία του Συνδρόμου και την σημερινή ελληνική πολιτική πραγματικότητα και τις συνδέσεις με την ΤΡΟΪΚΑ. Και βεβαίως συμμερίζομαι τις σκέψεις σου, μια που η ψυχιατρική διασύνδεση και ερμηνεία σου είναι πολύ εύστοχη, βρίσκοντας ακριβώς τον επιστημονικό όρο που περιγράφει την κατάσταση.
Οι «απαγωγείς» της Στοκχόλμης είναι οι Δανειστές, οι «όμηροι» είναι οι κυβερνώντες (και μάλιστα οι μη έχοντες δίοδο διαφυγής, όπως ο Πρωθυπουργός, ο Υπ. Οικονομικών και ο Κυβ. Εκπρόσωπος), η «ευσπλαχνία» των απαγωγέων είναι οι Δόσεις, οι Όμηροι δεν έχουν επαφή με τον έξω κόσμο και υιοθετούν την οπτική γωνία των Απαγωγέων και η ταύτιση επέρχεται με το να συνδέσουν άρρηκτα την ύπαρξη τους με αυτή των Απαγωγέων.
Ευφυέστατη προσέγγιση – συγχαρητήρια!
Kαι μια και μιλάμε για Στοκχόλμη δείτε τι έγραψε η Σουηδέζα Κάισα Έκις Έκμαν
ΑπάντησηΔιαγραφήγια την χώρα μας.
Αγαπητέ γιατρέ,
ΑπάντησηΔιαγραφήδιάβασα με μεγάλη προσοχή το άρθρο σας. Το σύνδρομο, το οποίο περιγράφετε το εμφανίζει η κυβέρνηση και όχι ο λαός. Έχει μεγάλη διαφορά. Ο λαός βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Προτείνω το (διάσημο πια) "Δόγμα του Σοκ- Naomi Klein" - Εκδόσεις Λιβάνη. Θα δείτε εκεί ότι αυτά που κάνουν τώρα σε εμάς τα κάνουν βάσει σχεδίου που ξεκίνησε από τη Χιλή του Πινοσέτ, συνεχίστηκε σε πολλές χώρες και έφτασε και εδώ. Απορώ μάλιστα πώς δεν τα είχαν κάνει και νωρίτερα. Το ερώτημα είναι πάντως γιατί όλα αυτά τα ανδρείκελα παίζουν ακόμα το παιχνίδι τους; Τόσο πουλημένοι είναι όλοι ή τόσο πεπεισμένοι για την αξία του νεοφιλελευθερισμού; Περιμένω πάντως ακόμα από το λαό μας να αντιδράσει.
Με τιμή
Μαρία Γυφτογιάννη
Μαθηματικός
Επιτυχημένο το σχόλιό σας. Προσωπικά εύχομαι, όπως ο αγαπητός μας πρωθυπουργός και οι συν αυτώ μεταναστεύσουν ομαδόν στην πόλη του ομώνυμου συνδρόμου.
ΑπάντησηΔιαγραφήAγαπητή κυρία Γυφτογιάννη,
ΑπάντησηΔιαγραφήη παρατήρηση σας είναι κρίσιμη. Ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε κατάσταση σοκ, είναι βέβαιο. Προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί δεν είναι τόσο σίγουρο. Όλο και συχνότερο ακούω τελευταία γύρω μου τοποθετήσεις του στυλ: "Αμάν πια, ας γίνει, ότι είναι να γίνει να τελειώνουμε". Δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος αν είμαστε προ παραίτησης και παράδοσης ή προ μιας κοινωνικής έκρηξης, που και αυτή μπορεί να προσλάβει αυτοκαταστροφικά χαρακτηριστικά. Το ζήτημα της ηγεσίας είναι πάντα κρίσιμο.
Συμφωνώ, μαζί σας αν και νομίζω ότι στην περίπτωσή μας θα συμβούν και τα δύο, δηλαδή και η παραίτηση θα προηγηθεί,αλλά και η κοινωνική έκρηξη θα γίνει. Ως γιατρός γνωρίζετε πολύ καλά ότι ο ψυχολογικός χρόνος για να αφομοιωθεί ένα τραυματικό γεγονός διαφέρει από τον πραγματικό. Φυσικά και το ζήτημα της ηγεσίας είναι κρίσιμο, δυστυχώς όμως εδώ η ηγεσία αποδεικνύεται πολύ κατώτερη των περιστάσεων.
ΑπάντησηΔιαγραφήKυρία Γυφτογιάννη, νομίζω ότι έχετε δίκιο. Αυτή η βουβαμάρα γύρω μας είναι πιθανότατα η ηρεμία πριν από την καταιγίδα. Και η θάλασσα τραβιέται πριν το τσουνάμι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣφάξε με αγά μου
ΑπάντησηΔιαγραφή