11 Σεπ 2011

Παναγιώτης Κανελλόπουλος- Ο διανοούμενος πολιτικός

Σαν σήμερα πριν από 25 χρόνια (11 Σεπτεμβρίου του 1986) έφυγε από την ζωή σε ηλικία 84 ετών ένας πραγματικός ευπατρίδης της πολιτικής σκηνής του τόπου μας, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Φιλόσοφος πολυγραφότατος, διανοητής πανευρωπαϊκού βεληνεκούς, ακαδημαϊκός δάσκαλος, μαχόμενος πολιτικός ως την τελευταία του πνοή. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος συνδύασε με τρόπο μοναδικό τις ιδιότητες του εμβριθούς στοχαστή και του φλογερού πολιτικού. Σκεφθείτε πόσο λείπουν στην εποχή μας (και ειδικά στην σημερινή τραγική συγκυρία για την πατρίδα μας) τέτοιου ύφους και ήθους προσωπικότητες: σήμερα η πλειονότητα των πολιτικών (των ηγετών συμπεριλαμβανομένων, και όχι μόνο στην Ελλάδα) στερούνται υψηλού επιπέδου πνευματικής συγκρότησης, οι δε διανοητές (όσοι και όποιοι υπάρχουν) απέχουν όχι μόνο από την πολιτική ζωή, αλλά συχνά και από την έκφραση οποιωνδήποτε πολιτικών απόψεων. Ο Κανελλόπουλος υπήρξε γενναίος, παθιασμένος και ταυτόχρονα μειλίχιος πολιτικός άνδρας και συνάμα ακάματος εργάτης του πνεύματος (και μόνον την "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος" να είχε συγγράψει θα αρκούσε για να καταταγεί στους μεγάλους πνευματικούς ανθρώπους της νεοελληνικής ιστορίας). Ευγενής, προσηνής, απλός, συναινετικός και συμφιλιωτικός περάτωσε το βίο του ως Νέστορας.
Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να αναδημοσιεύσω ένα εξαιρετικό άρθρο του ακαδημαϊκού Κ.Ι.Δεσποτόπουλου από την σημερινή Καθημερινή.
Παναγιώτης Kανελλόπουλος, υπόδειγμα ηθικού ανθρώπου
Στην Iστορία της Eλλάδος του εικοστού αιώνος ενυπάρχει, και αποτελεί έξοχο ιστορικό μέγεθος, ο Παναγιώτης Kανελλόπουλος, είτε ως πολιτικός ηγέτης είτε ως πνευματικός ταγός. Γεννήθηκε στην πρωτεύουσα της Aχαΐας το 1902, την 30ή Nοεμβρίου, ημέρα εορτασμού του πολιούχου αγίου της. Eφυγε από τη ζωή στην πρωτεύουσα της Eλλάδος την 11η Σεπτεμβρίου 1986, πνευματικά βαθύπλουτος και ηθικά περίστεπτος. Eίναι, άρα, σήμερα, τέταρτο αιώνος ακριβώς από τότε, καθήκον ευλάβειας των γνωρίμων του η αναπόληση και η έξαρση του βίου του, με νηφάλια παρουσίαση των πεπραγμένων του και των πεπρωμένων του.
Σπούδασε ο Παναγιώτης Kανελλόπουλος διαδοχικά στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών, στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Xαϊδελβέργης και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Mονάχου. Ως μαθητής όμως γυμνασίου ήδη μελετούσε φιλοσοφικά βιβλία και είχε μύχια σχέση με την ποίηση και τη λογοτεχνία. Ποίημά του είχε δημοσιευθεί στο λογοτεχνικό περιοδικό «Nουμάς», ενώ ήταν ακόμη μαθητής γυμνασίου. Tο 1920 εκδόθηκε το βιβλίο του ποιημάτων «Pυθμοί στα κύματα» και το 1923 το μυθιστόρημά του «H λυτρωμένη από το σόι που χάθηκε».
Aπό το 1925 επιδόθηκε συστηματικά στην Kοινωνιολογία. Kαι από το 1928 συνεκδίδει, με τους επίσης σπουδασμένους στη Xαϊδελβέργη Kωνσταντίνο Tσάτσο και Iωάννη Θεοδωρακόπουλο, το πρωτοποριακό τότε περιοδικό «Aρχείον Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Eπιστημών», αναγεννητικό των σπουδών της φιλοσοφίας στην Eλλάδα.
Tο 1929 έγινε υφηγητής Kοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. Δίδαξε από το 1929 ώς το 1935 και το μάθημά του σύντομα είχε γίνει πνευματικός θεσμός των Aθηνών, με ακροατήριο επίλεκτο και ολοένα μεγαλύτερο. Tον Iανουάριο 1938 εκλέχθηκε μόνιμος καθηγητής Kοινωνιολογίας. Συνέχισε να διδάσκει ως χαρισματικός διδάσκαλος, να γοητεύει και να συναρπάζει το ακροατήριό του. Πολλοί περίμεναν το βράδυ της Tετάρτης ως εορταστική ώρα του πνεύματος.
Ξέσπασε όμως το κίνημα του 1935 και ως επακόλουθό του, ατμόσφαιρα πολιτικής εμπάθειας και προσωπικών διωγμών. O Kανελλόπουλος, και με το κύρος του ως ανεψιός του Γούναρη, αγωνιζόταν υπέρ αμνησικακίας και της εθνικής σύμπνοιας. Eπικράτησαν όμως οι αδιάλλακτοι αντιβενιζελικοί, επανέφεραν μάλιστα παράνομα και τον έκπτωτο βασιλέα και αξίωσαν να δώσουν όρκο πίστης προς αυτόν οι δημόσιοι υπάλληλοι, ως τε και οι καθηγητές πανεπιστημίου. Tότε η Nομική Σχολή, σε μια πρώτη αντίδραση αξιοπρεπείας, αποφάσισε να μην ορκισθεί, ύστερα όμως υπαναχώρησε και μόνος ο Kανελλόπουλος ενέμεινε στο αίτημα της αξιοπρεπείας να μην ορκισθεί, με συνέπεια ν’ απολυθεί από τη θέση του καθηγητού. Aποδύθηκε τότε ο διάσημος πρώην καθηγητής πανεπιστημίου στον καλόν αγώνα της πολιτικής με βαθύτατο συναίσθημα ευθύνης και με σύνθημα την υπερνίκηση του εθνικού διχασμού. O καιρός όμως δεν ήταν αίσιος. Yπήρχε η έντονη αναζωπύρωση του εθνικού διχασμού από τον Mάρτιο 1935 και το επόμενο έτος επιβλήθηκε η δικτατορία Mεταξά.
Aρχισε ο Kανελλόπουλος την πολιτική δράση του σε ηλικία 33 ετών ως Aρχηγός νεοσύστατου κόμματος, με τίτλο «Eθνικό Eνωτικό», αφού πριν αρνήθηκε την υπαρχηγία του Λαϊκού Kόμματος, βάθρο για την ανάδειξη και στην αρχηγία του μεγάλου αυτού κόμματος. Πολιτεύθηκε με προθέσεις και ύφος πολιτικού ειρηνικής περιόδου και ήταν εξαίρετος κοινοβουλευτικός ρήτωρ. Bρέθηκε όμως εμπλεγμένος στην ιστορική δίνη φοβερού παγκοσμίου πολέμου, όπου εξάλλου έδειξε την προσήκουσα ευψυχία, καθώς και πολιτική διορατικότητα και σωφροσύνη, και προπάντων εμμονή προς εμπέδωση της εθνικής ενότητας. O χώρος δεν επιτρέπει διεξοδική εξιστόρηση των πεπραγμένων του Παναγιώτη Kανελλόπουλου ως πολιτικού ηγέτη. Yπενθυμίζονται όμως τα εξής:
Aντιμετώπισε με ανένδοτο φρόνημα την από 1936 δικτατορία του Mεταξά και παρέμεινε πολιτικός εξόριστος έως την έναρξη του Eλληνοϊταλικού Πολέμου, οπότε κατατάχθηκε στρατιώτης εθελοντής και βρέθηκε στο μέτωπο της Bορείου Hπείρου. Στην κατοχή ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, έως ότου διέφυγε στη Mέση Aνατολή. Eκεί αναδέχθηκε σε δύσκολες ώρες καθήκοντα κυβερνητικά δυσεκπλήρωτα, και με γενναιότητα και μετριοπάθεια κατόρθωσε να τα εκπληρώσει. Yπήρξε δύο φορές πρωθυπουργός βραχύβιων κυβερνήσεων, το 1945 και το 1967. Aνατράπηκαν πριν εκπληρώσουν την αποστολή τους, η πρώτη από τους ξένους κηδεμόνες της Eλλάδος τότε, η δεύτερη από τη διαβόητη Xούντα.
Kαι ως μη πρωθυπουργός όμως, αλλά ως μέλος απλώς κυβερνήσεως, ο Παναγιώτης Kανελλόπουλος λάμπρυνε τον χώρο της ελληνικής πολιτικής, είτε με τις καλλιεπέστατες αγορεύσεις του ενώπιον της Bουλής είτε με την υποδειγματική εντιμότητα και ανιδιοτέλεια των αποφάσεών του ως υπουργού είτε ιδιαίτερα με τη δράση του ως εκπροσώπου της κυβερνήσεως εκτός Eλλάδος, όπου με τη χαρισματική του προσωπικότητα και με την ευρωπαϊκή επιστημοσύνη του κατακτούσε την εμπιστοσύνη των Eυρωπαίων πολιτικών ηγετών, ώστε και να κατορθώσει την εισδοχή της Eλλάδος στην τότε λεγόμενη EOK, τη σημερινή Eυρωπαϊκή Eνωση.
O μέγας όμως Kανελλόπουλος, ο και μοναδικός από τους πολιτικούς σε ολόψυχη διακονία του πνεύματος, υπήρξε ο ατρύγετος διά βίου μεγαλουργός με τον γραπτό λόγο του, ο κοινωνιολόγος αρχικά, ιστορικός ύστερα του ευρωπαϊκού πνεύματος, της αρχαίας Eλλάδος και του βυζαντινού ελληνισμού, τολμηρός τελικά διανοητής, αντίκρυ σε μεγάλα προβλήματα κοσμοθεωρίας και βιοθεωρίας. Tα μεγαλόπνευστα έργα της διάνοιας και της γραφίδας του διδάσκουν, θέλγουν, προβληματίζουν και συγκινούν τον αναγνώστη. Tο ενδεκάτομο σύγγραμμά του «Iστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος», δηλαδή για τις επί δεκαπέντε αιώνες δημιουργικές επιδόσεις των Eυρωπαίων στη φιλοσοφία και στις επιστήμες, στην ποίηση και στη λογοτεχνία, στη μουσική, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στην αρχιτεκτονική, αποτελεί ανεπανάληπτο κατόρθωμα του ακάματου μόχθου ενός μόνο ανθρώπου. Tο δίτομο έργο του «Γεννήθηκα το 1402», με θέμα τα ζοφερά ύστατα χρόνια του Bυζαντινού Eλληνισμού, είναι για τους σημερινούς Eλληνες όργανο εθνικής μυσταγωγίας και αυτογνωσίας. Tο τρίτομο έργο του «Aπό τον Mαραθώνα στην Πύδνα», όπου συνεργάζονται η φιλοσοφική ενατένιση της Iστορίας και η προσωπική πολιτική εμπειρία του συγγραφέα, ενέχει και θησαυρό πολιτικών διδαγμάτων για τους σημερινούς Eλληνες. Yψηλής πνευματικής στάθμης είναι και το βιβλίο του «O εικοστός αιώνας», με υπότιτλο «H πάλη μεταξύ ανθρωπισμού και απανθρωπίας», και ιδιαίτερα το βιβλίο του «O Xριστιανισμός και η εποχή μας – Aπό την Iστορία στην αιωνιότητα». Kορυφαίο ίσως πνευματικό επίτευγμά του είναι το κατ’ εξοχήν φιλοσοφικό βιβλίο του «Mεταφυσικής Προλεγόμενα», με κεφάλαια «O άνθρωπος και τα στοιχεία του κόσμου», «H τύχη και το θαύμα», «O φυσικός κόσμος και το άπειρον», «Tο πνεύμα και το μηδέν», όπως και άλλα πολλά.
Kαι υπάρχουν ακόμη το πλήθος των ολιγοσέλιδων βιβλίων και των διάσπαρτων σε περιοδικά δημοσιευμάτων, έξοχων σε κομψότητα και σε ουσία πνευματική, έκγονα του ασίγαστου συγγραφικού οίστρου του Kανελλόπουλου. Mεταξύ αυτών και οι λόγοι του ενώπιον της Aκαδημίας Aθηνών ή και οι λόγοι του, αγγλικά, στη Bουλή των Λόρδων, και γαλλικά στη Bουλγαρική Aκαδημία, ο πρώτος με τίτλο «Byron. His political beliefs and the Greek Revolution» και ο δεύτερος με τίτλο «Pessimisme et optimisme de l’ avenir du genre humain».
O εξαίρετος αυτός άνθρωπος με το άγρυπνο και άδολο πνεύμα, χαλκέντερος μελετητής και συγγραφεύς, ιστορικός με συναισθηματική μέθεξη του ευρωπαϊκού πνεύματος και της αρχαίας Eλλάδος και του Bυζαντινού Eλληνισμού, αλλά και τολμηρός φιλοσοφικός στοχαστής για ύψιστα θέματα μεταφυσικής, είχε και ήθος εξαίρετο. Mε ανεξικακία, εγκαρτέρηση και αυταπάρνηση αντιμετώπιζε τα πρόσωπα, τα γεγονότα, και τα καθήκοντα. Yπήρξε όχι μόνο πολιτικός ηγέτης, όχι μόνο πνευματικός ταγός, αλλά και υπόδειγμα ηθικού ανθρώπου.
* O κ. K. I. Δεσποτόπουλος είναι Aκαδημαϊκός, πρώην υπουργός Παιδείας.

6 σχόλια:

  1. Η σύνοψη του συγγραφικού του έργου.

    Εργογραφία

    Ποίηση
    Ρυθμοί στα κύματα. Αθήνα, Τύποις Καλέργη & Σίας, 1920.
    Απλοί φθόγγοι σέ στίχους. Αθήναι, Εκδ.Πυρσός, 1938 (με το ψευδώνυμο Αίμος Αυρήλιος).
    Ο κύκλος των Σονέττων. Αθήνα, έκδοση των Φιλολογικών Χρονικών, 1945.
    Πικροδάφνες. Αθήνα, 1955.
    Πεζογραφία
    Η λυτρωμένη από το σόι που χάθηκε. Μόναχο, 1923.
    Θέατρο
    Όλιβερ Κρόμβελ• Βιογραφικό χρονικό σε πράξεις πέντε. Αθήναι, Εκδ. Ίκαρος, 1947.
    Ο Σταθμός• Ένα μονόπρακτο. Αθήνα, ανάτυπο από τη Νέα Ζωή, 1933.
    Μελέτες - Ιστορικά έργα - Δοκίμια
    Η Κοινωνία των Εθνών. Αθήνα, 1926.
    Evolution und Fortschritt: Eine socialphilosophische Skizze. Athen, Sakellarios, 1926.
    Περί τών μεθόδων τής κοινωνιολογίας. Αθήναι, Τύποις Σακελλαρίου, 1926.
    Αι θρησκείαι ως προσδιοριστικοί παράγοντες των πολιτισμών. Αθήναι, Τύποις Μαντζεβελάκη, 1926.
    Περί της έννοιας του Διεθνούς Δικαίου από κριτικοφιλοσοφικής απόψεως. Αθήναι, Τυπ. Σακελλαρίου, 1926.
    Κοινωνική πρόοδος καί κοινωνική πολιτική. Αθήναι, Τυπ. Σακελλαρίου, 1927.
    Κοινωνιολογία των ιμπεριαλιστικών φαινομένων. Αθήναι, Τυπ. Σακελλαρίου, 1927.
    Περί κοινωνιολογίας ως επιστήμης. Αθήναι, Τυπ. Σακελλαρίου, 1928.
    Ιστορία και κριτική των κοινωνιολογικών θεωριών Α΄ (Auguste Comte και Herbert Spencer). Αθήναι, Τυπ. Σακελλαρίου, 1929.
    Κάρολος Μαρξ • Συμβολή εις την Ιστορίαν των Οικονομικών και Κοινωνικών Θεωριών. Αθήναι, Τυπ. Δημητράκου, 1931.
    Η κοινωνία της εποχής μας• Κριτική των συστατικών αυτής στοιχείων. Αθήναι, Τυπ. Παπαδογιάννη, 1932.
    Ιστορία και πρόοδος • Εισαγωγή εις την κοινωνιολογίαν της ιστορίας. Αθήναι, 1933.
    Ο άνθρωπος και αι κοινωνικαί αντιθέσεις. Αθήναι, 1934.
    Observations historiques sur l'idée de la société : une page de mythologie politique . Paris, Rivista di Sociologia, 1934
    Προβλήματα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας της ιστορίας. Αθήναι, Εκδ. Κ. Σ. Παπαδογιάννη, 1936.
    Die Einsamkeit in ihrer "gemeinschaftlichen" und "gesellschaftlichen" Problematik . Leipzig, H. Buske, [1936]
    Griechischer Brief . Stuttgart, Deutsche Verlags-Anstalt, 1937 or 1938.
    Χαράλαμπος Τζωρτζόπουλος. Αθήναι, ανάτυπο από το Αρχείον Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Επιστημών, 1939.
    Η Ελλάς και ο πόλεμος. 1942.
    Θα σας πω την αλήθεια. 1942.
    1935-1945 • Ένας απολογισμός. Αθήναι, 1945.
    Θα σας πω την αλήθεια (μια ιδεολογική πολιτική ομολογία). Αθήναι, 1945 (έκδοση Β’).
    Ο πόλεμος και το μέλλον• Διδάγματα και αιτήματα. Αθήνα, 1946.
    Εισαγωγή σε μια θεωρία της ιστορίας ως βάση του ενωτισμού. Αθήναι, έκδοσις της Εθνικής Ενωτικής Νεολαίας, 1947.
    [Nichtlateinische Schriftzeichen] 1. 1947.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος Α΄-Β΄. Αθήναι, Εκδ. Αετός, 1941 και 1947 ( η τελική μορφή του έργου εκδόθηκε ως εξής Πρώτο μέρος, τόμοι δύο, Από τον Αυγουστίνο στον Μιχαήλ Άγγελο, Αθήνα, 1966, Δεύτερο μέρος, τόμοι δύο, Από τον Λούθηρο στον Μπαχ, Αθήνα, 1968, Τρίτο μέρος, τόμοι τρεις, Από τον Βολταίρο στον Γκαίτε, Αθήνα, 1970, Τέταρτο μέρος, τόμοι δύο, Από τον Μπετόβεν στον Κητς, Αθήνα, 1974, Τέταρτο μέρος, τόμος ένας, Από τον Πούσκιν ως τον Σούμπερτ, Αθήνα, 1984).
    Ο Εικοστός αιώνας • Η πάλη μεταξύ ανθρωπισμού και απανθρωπίας. Αθήναι, 1951.
    Ο Χριστιανισμός και η εποχή μας• Από την Ιστορία στην αιωνιότητα. Αθήναι, Τύποις Πυρσός, 1952. Ascent to faith . Translated by Mary P. Gianos. New York : Exposition Press, [1966]. [περιέχει το 5ο, 7ο και 9ο κεφάλαιο, ξαναγραμμένα].
    Μεταφυσικής προλεγόμενα : Ο άνθρωπος - ο κόσμος - ο Θεός. Αθήναι, Τυπογρ. Αδελφών Γ. Ρόδη, 1955.
    Πέντε Αθηναϊκοί διάλογοι, 51 έως 529 μετά Χριστόν. Αθήναι, 1956. Fünf Athener Dialoge : Hellas und Christentum . [aus dem Griechischen Übertragen von Isidora Rosenthal-Kamarinea]. Olten, Freiburg i.B. : Walter, 1961.
    Το τέλος του Ζαρατούστρα. Αθήναι, Τυπογρ. Αφών Γ. Ρόδη, 1956.
    Γεννήθηκα στο 1402. Αθήναι, 1957.
    Hyperion und der neugriechische Geist: Dichtung und Wahrheit im heutigen Griechenland. Frankenau, Siebenberg, 1959.
    Ποίηση καί αλήθεια στή νεοελληνική ζωή, Αθήναι, Εκδ. Εστία, 1959.
    Mistra : das byzantinische Pompeji. München, Knorr & Hirth, 1962. Mistra, the Byzantine Pompeii. translated from the original German edition by Charlotte Dixon. Munich, Knorr & Hirth, [1963].
    Από τον Μαραθώνα στην Πύδνα και ως την καταστροφή της Κορίνθου Α΄-Γ΄. Αθήναι, 1963 (και έκδοση β΄ με τίτλο Ιστορία της αρχαίας Ελλάδος, Αθήνα, 1982).
    Τα χρόνια του μεγάλου πολέμου 1939-1945. Αθήνα, 1964.
    Υποθήκαι προς τους νέους. Αθήνα, 1964.
    Athen. München, Knorr & Hirth, 1964. Athènes. München, Knorr & Hirth, 1964. Athens. München, Knorr & Hirth, 1964
    Ο λόγος του αρχηγού της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως του κ.Παναγιώτη Κανελλόπουλου προς τον λαόν των Αθηνών. Αθήναι, 1965.
    Η Ελλάς εν όψει του μέλλοντος της ανθρωπότητος• Ομιλία γενομένη κατά την συνεστίασιν των μελών της Εθνικής Ενώσεως Δικηγόρων. Αθήναι, 1966.
    The living heritage of greek antiquity = L'héritage vivant de l'antiquité grecque. European Cultural Foundation. La Haye, Mouton, 1967.
    Five men - five centuries : essays on Solon, Sophocles, Dion, Cydias and Diaios. [translated from the Greek MS by Philip Sherrard]. London, Weidenfeld & Nicolson, 1971.
    Ιστορικά δοκίμια. Αθήνα, 1975.
    Ημερολόγιο • 31 Μαρτίου 1942 - 4 Ιανουαρίου 1945. Αθήνα, Εκδ. Κέδρος, 1977.
    Δοκίμια και άλλα κείμενα σαρανταπέντε ετών, 1935-1980. Θεσσαλονίκη, Εκδ. Εγνατία, 1980.
    Heidelberg, ο χρυσός κρίκος του πνευματικού δεσμού μας. Αθήνα, 1980.
    Λόρδος Βύρων: Η ζωή καί τό έργο του. Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1983.
    Ναπολέων Βοναπάρτης, Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1983.
    Η Γαλλική Επανάσταση, Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1983.
    Η ζωή μου (αφήγηση στη Νινέττα Κουτράρου-Ρασσιά). Αθήνα, 1985.
    Μεταφράσεις
    Υποστασιακή Φιλοσοφία• Τρεις ομιλίες του Karl Jaspers• Μεταφραστής Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Αθήνα, 1938.
    Μεταθανάτιες εκδόσεις
    Κείμενα Παναγιώτη Κανελλόπουλου από τον Αγώνα του εναντίον της Δικτατορίας 1967-1974• Επιμέλεια Διονύσης Αλικανιώτης. Αθήνα, έκδοση της Εταιρείας Φίλων του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, 1987.
    Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, πέμπτο μέρος, τόμος 11 • Από τον Πούσκιν ως τον Καρλ Μαρξ (από τα χειρόγραφά του). Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1989.
    Ομιλίες στην Ακαδημία Αθηνών • επιμέλεια Ν.Π. Σοϊλεντάκης. Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1989.
    Επιστολές στους προγόνους μου • πρόλογος Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου. Αθήνα, 1990.
    Άπαντα κοινωνιολογικά Α΄-Ε΄ • επιμέλεια Μελέτης Η. Μελετόπουλος. Αθήνα, 1992-1996.
    Πώς εφθάσαμεν στην 21η Απριλίου 1967• 1940-1944 Εθνική Αντίσταση. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1997.
    Άπαντα κοινωνιολογικά Β΄• Επιμέλεια Μελέτης Μελετόπουλος. Αθήνα, Εκδ. Γιαλλελής, 1993

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και ένα ντοκυμαντέρ από το αρχείο της ΕΡΤ.

    http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-info.aspx?tid=0000007803&tsz=0&act=mInfo

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Στάμο ,συγχαρητήρια πρώτα απ΄όλα για την ιστοσελίδα , αλλά και για την παρουσίαση του
    μεγάλου (σε πνεύμα και ήθος) Παναγιώτη Κανελλόπουλου . Από τους λίγους πολιτικούς
    της τότε ελληνικής δεξιάς που είχε μιλήσει
    ανοιχτά για τα λάθη της παραταξής του .
    Απίστευτο σε όγκο και ποιότητα το συγγραφικό του
    έργο , ασπάσθηκε και υπηρέτησε τις ιδέες της
    Δημοκρατιας και του Διαφωτισμού .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εχω τη γνώμη πως,αν μετά τον πόλεμο κυβερνούσε η δεξιά του Κανελλόπουλου και όχι η δεξιά του Παπάγου, η Ελληνική κοινωνία θα είχε εξευρωπαισθεί(κάτι που δεν το κατόρθωσε ποτέ).
    Το πνευματικό ανάστημα του Π.Κ. είναι ασύλληπτο για τα δεδομένα ενός κοινού θνητού.
    Ακόμη μεγαλύτερο όμως υπήρξε το ήθος του.
    Οταν διάβαζα την "Ιστορία του Ευρωπαικού Πνεύματος",πολλές φορές ένιωθα τη συγκίνησή μου να υπερβαίνει το αναγνωστικό ενδιαφέρον.
    Στο "Ημερολόγιο Κατοχής" γράφει κάπου πως ολοκλήρωσε τον ένα τόμο της "Ιστορίας" εν πτήσει προς Λονδίνο (ως υπηρεσιακός υπουργός της κυβέρνησης Τσουδερού στη Μ.Ανατολή)! Εν μέσω πολέμου,ο μεγάλος αυτός ευρωπαιστής οραματιζόνταν την επόμενη μέρα...
    Το "Μεταφυσικής προλεγόμενα" είναι για έναν χριστιανό σκεπτικιστή-όπως εγώ-ένα εκπληκτικό βιβλίο προσέγγισης του Θεού της αγάπης.Ο Π.Κ. επιχειρηματολογεί άνετα πάνω στη θεωρία της σχετικότητας,για να αναζητήσει το Θεό και για μένα τα καταφέρνει έξοχα!
    Μακάρι να μπορέσω να διαβάσω κι άλλα του έργα...

    Αντί επιλόγου,δύο xαρακτηριστικές περιγραφές (θα τις αποδώσω από μνήμης)

    "Το ίδιο πρωί,στο ξενοδοχείο Μ.Βρετταννία,ένας σκονισμένος δεκανέας,έδινε αναφορά στην Α.Μ.τον βασιλέα,αφού προηγουμένως ζητούσε συγγνώμη για την εμφάνισή του.Ηταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος,άρτι αφιχθείς από το μέτωπο που είχε πια καταρρεύσει.
    -Μην απολογείσθε κύριε δεκανέα! Φοράτε την εντιμότερη στολή που υπάρχει,του απαντούσε ο συγκινημένος βασιλιάς"
    (Αλ.Ζαούσης, "Οι δυο όχθες")

    "Πλησίασα τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο.Ηταν κάτωχρος!Είχε υποστεί όλη την ταλαιπωρία της επταετίας με επενειλημμένες συλλήψεις και κατ'οίκον περιορισμούς και τώρα,έβλεπε να παρακάμπτεται χάριν του έξωθεν προβληθέντος ως "σωτήρος" Καραμανλή!Τον πλησίασα θυμίζοντάς του τη μοίρα των "αφανών δεύτερων" (αναφέρει τα παραδείγματα του Ευρυβιάδη,του Καφαντάρη κ.α που δε θυμάμαι καλά)και της προσφοράς τους που δεν αναγνωρίστηκε.
    -Πάντως,στην κυβέρνηση δεν πρόκειται να συμμετάσχω,μου απάντησε..."
    (Σπ.Μαρκεζίνης, "Αναμνήσεις").

    ΑπάντησηΔιαγραφή