15 Οκτ 2011

Ήταν λάθος μας

Εξ αφορμής δημοσίευσης του προσχεδίου νόμου που αφορά την αλλαγή του τρόπου λήψης ιατρικών ειδικοτήτων και άλλα ζητήματα που αφορούν την ιατρική εκπαίδευση στην χώρα, επιθυμώ να καταθέσω ορισμένες σκέψεις, προεκτείνοντας και την συζήτηση περί αυτοκριτικής.
Όσοι φοιτούσαμε στις αρχές της δεκαετίας του '90 και πιο συγκεκριμένα το 1991 στις ιατρικές σχολές της χώρας, θυμόμασθε, ότι μια παραπλήσια με τη σημερινή νομοθετική πρωτοβουλία για το καθεστώς λήψης ιατρικής ειδικότητας είχε προσπαθήσει να αναλάβει ο τότε υπουργός Υγείας κύριος Σούρλας. Τότε δεν ήταν σχέδιο νόμου αλλά προεδρικό διάταγμα και προέβλεπε μέσες-άκρες τα εξής: κατάργηση της λίστας αναμονής για την έναρξη ειδίκευσης, θέσπιση εξετάσεων για το σκοπό αυτό, μεταβίβαση της αρμοδιότητας διενέργειας των εξετάσεων αυτών, όπως και του καθορισμού του αριθμού των ιατρών που θα ξεκινούσαν κατ'έτος την ειδίκευση τους, στις ιατρικές εταιρείες ανά ειδικότητα, δραστικό περιορισμό του αριθμού όσων θα ειδικεύονταν σε ειδικότητες άλλες πλην της Γενικής Ιατρικής, με μεσομακροπρόθεσμη κατεύθυνση ο ιατρικός πληθυσμός της χώρας μας να απαρτίζεται κατά 70% από γενικούς ιατρούς και κατά 30% από ειδικούς ιατρούς, με παράλληλη σταδιακή αναμόρφωση του συστήματος υγείας στα βρετανικά πρότυπα του GP (General Practicioner). Οι αντιδράσεις στο Π.Δ. Σούρλα ήταν καθολικές σχεδόν, το σύνολο των ιατρικών σχολών κατελήφθη επί πολλές εβδομάδες, το Π.Δ. απεσύρθη και το θέμα δεν ηγέρθη ξανά για τα επόμενα 20 χρόνια. Ο κύριος λόγος της έντονης και καθολικής (δεν αφορούσε μόνο τους αριστερούς) αντίδρασης των φοιτητών της ιατρικής της εποχής εκείνης, ήταν, ότι δεν υπήρχε καμία εμπιστοσύνη στο αδιάβλητο των εξεταστικών διαδικασιών που προωθούνταν (χαρακτηριστικά πέραν των γραπτών εξετάσεων προβλεπόταν και συνέντευξη των υποψηφίων), όταν μάλιστα, η διενέργεια των εξετάσεων θα ήταν αρμοδιότητα των ίδιων ανθρώπων, που με τις μεταγραφές φοιτητών εξωτερικού που ενέκριναν, υπερτετραπλασίαζαν τον αριθμό των φοιτητών των ιατρικών σχολών σε σχέση με τους δια πανελληνίων εξετάσεων εισαχθέντες. Θεωρήθηκε με δυο λόγια, ότι είχε μπει ο λύκος να φυλάει τα πρόβατα.

Η στάση μας τότε, μπορεί να εκκινούσε από λογικές επιφυλάξεις, αλλά απεδείχθη λανθασμένη. Εντελώς. Η άποψη μου είναι, ότι, αν είχε καθιερωθεί πριν 20 χρόνια διαδικασία εξετάσεων για την έναρξη ειδικότητας και είχαν μπει σοβαροί  περιορισμοί στον αριθμό των προς ειδίκευση ιατρών, πρώτον, πολλοί συνάδελφοι θα είχαν γλιτώσει πολλά χρόνια αναμονής στη λίστα (χρόνια από τα καλύτερα και παραγωγικότερα της ζωής τους που μετατρέπονται σε ψυχοφθόρα, ανούσια και αντιπαραγωγική αναμονή, αποκόπτοντας και την συνέχεια και τον ειρμό της επιστημονικής και επαγγελματικής τους συγκρότησης),  και δεύτερον (και κυριότερον), θα είχε ενδεχομένως αναστραφεί η τραγική αύξηση του αριθμού των ιατρών, που κατέληξε στο σημερινό εκρηκτικό ιατρικό υπερπληθωρισμό, γιατί όλη αυτή η δυσκολία για την λήψη ειδικότητας θα λειτουργούσε ως αντικίνητρο. Είναι επίσης πιθανόν, τυχόν οικοδόμηση του συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης της χώρας πάνω στους γενικούς ιατρούς (εξαγγέλθηκε έκτοτε από όλους σχεδόν τους υπουργούς υγείας και ποτέ δεν υλοποιήθηκε), να είχε οδηγήσει σε ένα σύστημα πιο λειτουργικό, με σαφώς χαμηλότερο κόστος και με αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και των εφημεριών τους, που στην πραγματικότητα παρέχουν, ως μη όφειλαν, υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Όσο για τις ανησυχίες περί αδιαβλήτου των εξετάσεων, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι και η λίστα αναμονής παρακάμπτονταν συχνά (κυρίως με επίκληση υπαρκτών ή ανυπάρκτων προβλημάτων υγείας).
Υπάρχει επίσης, μια άλλη προσέγγιση, οικονομικά και φιλοσοφικά φιλελεύθερης λογικής, που λέει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν φραγμοί και ρυθμίσεις, ας απελευθερώσουμε τα πάντα, ας γίνει καθένας ότι θέλει και ας αφήσουμε την πάνσοφη αγορά (ή αν θέλετε τη ζωή) να ρυθμίσει μόνη της τα πράγματα. Στις εξετάσεις αντιτίθενται και άλλοι εκκινώντας από άλλες ιδεολογικές αφετηρίες: η γνώση λένε δεν μπορεί να στερηθεί από κανέναν, άλλο πρόσβαση στη γνώση, άλλο επαγγελματικά δικαιώματα. Στην περίπτωση της άσκησης της ιατρικής και οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι, εκτιμώ, μη ρεαλιστικές. Η ιατρική με οικονομικούς όρους ή όρους αγοράς έχει την εξής ιδιαιτερότητα: o πάροχος της υπηρεσίας καθορίζει-δημιουργεί εν πολλοίς και τη ζήτηση για την υπηρεσία που προσφέρει, δεν ζητούν οι ασθενείς ειδικές και πολυέξοδες εξετάσεις, οι ιατροί τις παραγγέλνουν, δεν προσέρχεται ένας ασθενής αυτοβούλως για να χειρουργηθεί, ακολουθεί τη συμβουλή ενός ιατρού. Έχει αποδειχθεί δε, πέραν πάσης αμφισβήτησης, ότι η αύξηση του αριθμού των γιατρών, και μάλιστα των εξειδικευμένων και υπερεξειδικευμένων απογειώνει τις δαπάνες υγείας. Το θέμα αυτό πραγματεύεται εκπληκτικά  ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman στο κεφάλαιο 11 του βιβλίου του "Η συνείδηση ενός προοδευτικού"-εκδόσεις Πόλις. Στο επιχείρημα δε, ότι η πρόσβαση στη γνώση, άρα εν προκειμένω και στην ειδίκευση, πρέπει να είναι ανεμπόδιστη, έχω να αντιτάξω το εξής: η ιατρική είναι μια εφαρμοσμένη επιστήμη που απαιτεί εξαιρετικά μακροχρόνια και επίπονη εκπαίδευση και οδηγεί νομοτελειακά και ως μονόδρομος σχεδόν στην άσκηση ενός επαγγέλματος, που πλέον στην χώρα μας διεξάγεται με όρους ενός πρωτοφανούς σε παγκόσμιο επίπεδο πληθωρισμού, που οδηγεί στην επαγγελματική εξαθλίωση. Καταφέραμε, και η κοινωνία να πληρώνει υπέρογκα ποσά (που δεν έχει) για δαπάνες υγείας και πολλοί γιατροί (και όσο περνάει ο καιρός θα γίνονται περισσότεροι) να πένονται.
Καταλήγοντας, συμφωνώ με την κατεύθυνση του προσχεδίου νόμου για τις ειδικότητες και την ιατρική εκπαίδευση (ανεξάρτητα αν ο διάβολος μπορεί να κρύβεται στις λεπτομέρειες), ήταν άλλωστε μία από τις προτάσεις που είχα από καιρό καταθέσει, και θεωρώ ότι η στάση των ιατρικών συλλόγων στο θέμα αυτό πρέπει να γίνει πιο εποικοδομητική. Η ορθή, κατά τα άλλα, προσπάθεια αντίδρασης στις πολιτικές υποβάθμισης της υγείας και της περίθαλψης των πολιτών και επαγγελματικής ισοπέδωσης των ιατρών, δεν πρέπει να είναι στείρα και ισοπεδωτική.   

6 σχόλια:

  1. Δεν ξέρω τί είχαμε τότε κατά νου φίλε,αλλά πολλές αυταπάτες του χτες τις βρίσκουμε μπροστά μας σήμερα!
    Εγώ προσωπικά,θεωρούσα πως οι εξετάσεις θα με καθυστερήσουν αδικαιολόγητα,αφού τότε οι αναμονές ήταν λογικές (1-2 χρόνια,που οι άντρες τα καλύπταμε στη θητεία)...
    Μάλλον όμως έφταιγε η βαθύτερα συντηρητική αντίληψη ζωής που είχαμε:"άπαξ και μπήκες,πήρες πτυχίο και βρήκες δουλειά",αυτό ήταν το συλλογικό μας φαντασιακό και θεωρούσαμε αδιανόητη οποιαδήποτε παρέκκλισή του.
    Θα το ονόμαζα "σύνδρομο Βουτσά" ("αφού βρήκα τρούπα και τρούπωσα,είμαι εντάξει").

    Κι όμως είναι τελικά η αγορά και ο αδήριτος νόμος προσφοράς/ζήτησης που θα λύσουν το πρόβλημα του ιατρικού πληθωρισμού.Αυτό φυσικά θα σημάνει δυσάρεστες εκπλήξεις για πολλούς από τους γιατρούς που αναζητούν εργασία στην Ελλάδα.Αλλά οι κοινωνίες εξελίσσονται,τα πράγματα αλλάζουν,η συνεχής πρόοδος είναι μάλλον αφελής αφορισμός:υπάρχουν και περίοδοι κρίσης και μια απ'αυτές βιώνουμε σήμερα.Το εργασιακό τοπίο αλλάζει σε όλα τα επαγγέλματα,η ιατρική δε θα αποτελέσει εξαίρεση.

    Το Ελληνικό κράτος δεν εκπόνησε ποτέ υγειονομικό χάρτη καταγραφής των αναγκών του,αλλά και ποτέ δεν άφησε την αγορά υγείας ελεύθερη.Τεμάχισε τους ασθενείς σε ασφαλιστικά ταμεία και τους μοίρασε στους εκλεκτούς παρόχους υγείας,με κριτήρια αμιγώς κομματικά.
    Τώρα πιά και να ήθελε,αδυνατεί οποιαδήποτε μεταρρύθμιση λόγω πτώχευσης.

    Αυτό που μπορεί ακόμη να κάνει (δε χρειάζονται λεφτά) είναι να εκπονήσει διαδικασίες συνεχούς αξιολόγησης σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα.Με άλλα λόγια,να αναβαθμίσει το επίπεδο σπουδών και να θεσπίσει ένα Εθνικό Πτυχίο για όσους σπουδάζουν σε ιδιωτικά κολλέγια,το οποίο θα αντιστοιχεί σε σοβαρές εξετάσεις (αντί του ανέκδοτου ΔΙΚΑΤΣΑ).Γνωρίζω πως οι περισσότεροι φιλελεύθεροι ζητούν άμεση αναγνώριση αυτών των κολλεγιακών πτυχίων.Ε,λοιπόν ΔΙΑΦΩΝΩ! Είμαι υπέρ των εξετάσεων,υπέρ της αξιοκρατίας!
    Πολλοί υποψήφιοι,θα αποθαρρύνονταν άμεσα και ακόμη περισσότεροι δε θα έπαιρναν ποτέ άδεια ασκήσεως Ιατρικής.Ας μην κρυβόμαστε,υπάρχει πολλή φύρα στο χώρο μας...

    Επίσης,θέλω η Πολιτεία να μας αξιολογεί και μ.Π (μετά Πτυχίον),με εξετάσεις φυσικά.Οταν αρχίσω κι εγώ να φυραίνω,θέλω να μου το πουν (εγώ μάλλον θ'αργήσω να το παραδεχτώ)!

    Ο συνδυασμός ελεύθερης αγοράς υγείας και αξιοκρατικών διαδικασιών εκχωρησης αδειών ασκήσεως επαγγέλματος,εκτιμώ πως θα εξυγιάνει το χώρο.
    Μακροπρόθεσμα όμως!
    Τώρα,δυστυχώς,κολυμπάμε όλοι στα σκατά του καταρρέοντος μεταπολιτευτικού κοτζαμπασισμού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Είμαι ιδεολογικά υπέρμαχος της Ελευθερίας των Επιλογών στον Πολίτη. Είμαι υπέρμαχος στην ελεύθερη πρόσβαση στην Γνώση. Είμαι υπέρμαχος της απρόσκοπτης δυνατότητας του Ανθρώπου να εξελίσσεται με τον τρόπο που εκείνος επιλέγει. Όλα αυτά όμως κατ’ ουδένα τρόπο αντιτίθενται στην φιλοσοφία του Νομοσχεδίου, το οποίο και κατ’ αρχήν αποδέχομαι. Δεν υπεισέρχομαι στις λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να είναι αντικείμενο διαβούλευσης (και απαιτείται τέτοια), αλλά στην ουσία προγραμματισμού των πραγματικών αναγκών της Χώρας.
    Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος βλέπω και εγώ ότι η υπερπαραγωγή επαγγελματιών σε οποιοδήποτε κλάδο, επιφέρει στο τέλος επαγγελματική εξαθλίωση και απαξίωση τόσο του επαγγελματία, όσο και της επιστήμης του (αν πρόκειται για επιστήμονες επαγγελματίες) και προάγει νοσηρά φαινόμενα ώστε να εξασφαλιστεί ο επιούσιος. Ειδικά στον Κλάδο μας, τα προβλήματα με την υπερπληθώρα των ιατρών έχουν συσσωρεύσει δυσεπίλυτα πλέον προβλήματα. Βέβαια, ας μην ήμαστε αφοριστικοί, το ότι το Ιατρικό επάγγελμα φθίνει δεν οφείλεται μόνο στην υπερπληθώρα των ιατρών και ειδικών, αλλά και σε μια άλλη σειρά διόλου ευκαταφρόνητων αστοχιών που δεν είναι της παρούσης να αναπτύξω.
    Κάθε Κοινωνία έχει ορισμένες ανοχές. Μπορεί δηλαδή να απορροφήσει συγκεκριμένο αριθμό επαγγελματιών. Στην Ελλάδα, όχι μόνο οι ιατροί ήμαστε τουλάχιστον διπλάσιοι από αυτούς που οι υποδομές μπορούν να απορροφήσουν, αλλά ήμαστε και άνισα κατανεμημένοι. Έτσι, υπάρχει το «παράδοξο» (που όμως εξηγείται απλώς με την αστυφιλία μας) υγειονομικές δομές στην επαρχία να πάσχουν από τραγικές ελλείψεις σε ιατρικό προσωπικό και οι συνάδελφοι στα μεγάλα αστικά κέντρα να συνωστίζονται για μια θέση στο έτσι κι’ αλλιώς απαράδεκτο σύστημα Υγείας (ΕΣΥ και Ταμεία), υιοθετώντας πολλές φορές πρακτικές που τουλάχιστον τους απαξιώνουν.
    Ήδη από την δεκαετία του ’80, άλλοι επιστήμονες όπως νομικοί, μαθηματικοί, οικονομολόγοι, αρχαιολόγοι, φιλόλογοι κλπ είχαν εξοικειωθεί με την ιδέα ότι δεν θα εργαζόντουσαν, μετά τις σπουδές, πάνω στην επιστήμη τους. Οι φοιτητές ιατρικής ουδέποτε θα μπορούσαν ακόμα και σήμερα να σκεφτούν κάτι τέτοιο. Φοβάμαι όμως ότι η εποχή αυτή ήρθε!...
    Να προσθέσω Στάμο στην (δεκτή από εμέ) επιχειρηματολογία σου, ότι περιορισμοί στην πρόσβαση τίθενται έτσι κι’ αλλιώς από το γεγονός ότι οι θέσεις εισαγωγής και εκπαίδευσης στα Πανεπιστήμια είναι σαφώς περιορισμένες και προσδιορισμένες. Άρα, αποδεχόμενοι αυτό το γεγονός, δεν μπορούμε να μιλάμε για «κατάλυση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του Πολίτη»
    Τελική μου θέση: Συμφωνώ με την φιλοσοφία του Νομοσχεδίου, δεν εκφράζω ακόμα άποψη για το περιεχόμενο του, διότι δεν το έχω μελετήσει!
    Ο Υγειονομικός Χάρτης και η συνεχής αξιολόγηση των ιατρών (ειδικά όταν αυτοί εργάζονται σε Κρατικά Ιδρύματα, χωρίς να αρνούμαι και αυτήν των Ε.Ε.), που αναφέρει ο Βαγγέλης, τα θεωρώ εκ των ων ουκ άνευ και ως τα κατ' εξοχήν απαραίτητα εργαλεία για τον εξορθολογισμό του Κλάδου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή