Εκλογικές επιλογές στον καιρό της διαρκούς πολυ-κρίσης

 

Οι εποχές που η ελληνική γλώσσα υπήρξε εξαγωγός λέξεων και όρων επιστημονικών (και όχι μόνον) έχει παρέλθει προ πολλού. Έχοντας η ίδια απολέσει τον δυναμισμό και τη ζωντάνια της, αντανακλώντας την υποχώρηση του ειδικού βάρους και της εμβέλειας της ελληνόφωνης σκέψης και πνευματικής παραγωγής, εισάγει πλέον αθρόα στην καθομιλουμένη, αλλά και στη γραπτή εκδοχή της, πληθώρα λέξεων και ορολογιών, ως επί το πλείστον από την αγγλική, κυρίως γιατί τα σύγχρονα ρεύματα σκέψης και προβληματισμού γεννιούνται στην εσπερία. Ενίοτε δε συμβαίνει και το οξύμωρο να επανεισάγουμε από τα αγγλικά ελληνικής εν πολλοίς προέλευσης νεολογισμούς, όπως οι όροι poly-crisis (πολυ-κρίση) και perma-crisis (διαρκής κρίση) που κυριαρχούν το τελευταίο διάστημα στους διεθνείς και δευτερευόντως στους ελληνικούς οργανισμούς στρατηγικών αναλύσεων.

Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά

 

Ο λόγος περί γενεών, πολλώ μάλλον δε ο  λόγος περί υπαρκτών ή επαπειλούμενων διαγενεακών χασμάτων, ρέπει συχνά προς την απλουστευτική γενίκευση, τις στερεοτυπικές διακρίσεις ή τον ανούσιο μελοδραματικό συναισθηματισμό. Ακόμη συχνότερα διαχωρίζει, χωρίς να διαφωτίζει. Εντούτοις, στην παρούσα συγκυρία, στον βασανιστικά αργό και διαστελλόμενο χωρο-χρόνο της νομοτελειακά επερχόμενης εξόδου από τον σκληρό πυρήνα της πανδημίας, το ζήτημα της υποδόριας διαγενεακής ρηγμάτωσης του κοινωνικού κορμού είναι πιθανότατα υπαρκτό. Και είναι κρίσιμο. 

Ποιοι είναι οι «ιδιοκτήτες του λαού»;

Αναδημοσιεύω σήμερα από την Καθημερινή της Κυριακής μια συγκλονιστική συνέντευξη 
του 95χρονου Δημήτρη Ραυτόπουλου λογοτεχνικού κριτικού της μαρξιστικής σχολής συνιδρυτή μαζί με τους Τάσο Λειβαδίτη, Τίτο Πατρίκιο και Κώστα Κουλουφάκο της ιστορικής «Επιθεώρησης Τέχνης» και στρατευμένου αριστερού (με εξορίες και ξερονήσια). Η κριτική του στην απερχόμενη κυβέρνηση είναι ανελέητη και οι προσδοκίες του για την επόμενη μέρα σαφείς.....

H Ελλάδα στην πρώτη γραμμή

Πριν από ακριβώς 8 χρόνια (στις 29 Ιουνίου του 2011) και εν μέσω της κορύφωσης των συγκεντρώσεων των λεγόμενων «αγανακτισμένων», ο διακεκριμένος Βρετανός ιστορικός Mark Mazower (ειδικός στην ελληνική και βαλκανική ιστορία και ιδιαίτερα δημοφιλής στην χώρα μας) δημοσίευσε ένα άρθρο στους New York Times με τον τίτλο: «Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κλονίζει τον πλανήτη» ("Democracy’s Cradle, Rocking the World"), το οποίο προκάλεσε αίσθηση και βεβαίως αναδημοσιεύθηκε και συζητήθηκε ευρέως και στην χώρα μας. Στο άρθρο του αυτό ο Mazower ισχυριζόταν, ότι η μικρή αυτή χώρα της Νότιας Βαλκανικής χερσονήσου κατάφερνε πάντα στα 200 περίπου χρόνια της νεότερης ιστορίας της να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της εξέλιξης στην Ευρώπη, λειτουργώντας μάλιστα ως προάγγελος σημαντικών μεταβολών και δομικών αλλαγών σε ευρωπαϊκό ή/και παγκόσμιο επίπεδο.

Εκτός θέματος, μονίμως...

Δύο μόλις εβδομάδες απομένουν πριν οι Έλληνες πολίτες (ακριβέστερα οι κάτοικοι της Ελλάδος, γιατί η κυβέρνηση πεισματικά και υστερόβουλα αρνείται τη δυνατότητα ψήφου στον τόπο διαμονής τους στους απόδημους Έλληνες πολίτες) βρεθούν για πρώτη φορά μετά από τέσσερα έτη πίσω από το παραβάν και μπροστά από τις κάλπες των εύρω- και αυτοδιοικητικών εκλογών και ενώ η οξύτητα στην κεντρική πολιτική σκηνή περισσεύει, η κοινωνία μοιάζει να παραμένει σε μια κατάσταση παρατεταμένης αφασίας και παραζάλης. Παρά το γεγονός ότι η ξεκάθαρη και απολύτως αναγκαία ήττα της μακράν χειρότερης και πλέον επικίνδυνης κυβέρνησης της μεταπολίτευσης φαντάζει βεβαία και πιθανότατα θα είναι προάγγελος μιας ακόμη βαρύτερης ήττας της στις αναπόφευκτες γι αυτήν βουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν, όση βουλητική αισιοδοξία κι αν επιστρατεύσει ένας στοιχειωδώς ψύχραιμος παρατηρητής των δρωμένων στην ελληνική κοινωνία, δεν μπορεί παρά να ανησυχεί για την ποιότητα, το επίπεδο και τη θεματολογία του δημοσίου «διαλόγου» (κι εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στον υποτιθέμενο διάλογο των κομμάτων και των πάσης φύσεως δημοσιολογούντων, αλλά και στην ακατάσχετη και εν πολλοίς ανούσια φλυαρία των κοινωνικών δικτύων) και την αδυναμία εστίασης και ιεράρχησης τόσο των σημαντικών προβλημάτων, κινδύνων και απειλών που σοβούν, όσο και των εξίσου σημαντικών ευκαιριών, δυνατοτήτων και προοπτικών που διανοίγονται.
Με δυο λόγια η χώρα παραμένει εμμονικά, μακάρια και μοιρολατρικά... απολύτως εκτός θέματος.

Δυσμενής μετάθεση

Ο Νικήτας Κακκαβάς είναι γνωστός στους παλαιότερους αναγνώστες αυτής της διαδικτυακής γωνιάς. Συνάδελφος καρδιολόγος στην ακριτική Φλώρινα, ακάματος εργάτης της επιστήμης και του πνεύματος, πολυτάλαντος, γλωσσικά ευαίσθητος όσο και καταρτισμένος, καλός φίλος.
   Με μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη συγκίνηση αναγγέλω σήμερα την έκδοση μιας ποιητικής συλλογής που ανθολόγησε και επιμελήθηκε της "Δυσμενούς μετάθεσης".
Ο τόμος είναι αφιερωμένος στον ποιητή Μίμη Σουλιώτη.

Μια μικρή ποιητική ανθολογία με στίχους που αποτυπώνουν το ακριβές περίγραμμα της ελληνικής επαρχίας, μέσα από το θυμικό πρίσμα και την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του κάθε ποιητή. Μια ποιητική τοπιογραφία για όλα εκείνα τα φωτοευαίσθητα αισθήματα, όπως η ευσυγκινησία, η ονειροπόληση, η διαφορετικότητα, η αξιοπρέπεια της μοναξιάς, που ανθίστανται και λαθροβιώνουν στον σκληρό και δύσβατο μεσημβρινό της ελληνικής επαρχίας.

Ανθολογούνται 140 ποιητές και περισσότερα από 300 ποιήματα. Συνομιλούν ομοτράπεζοι μεγάλοι και αρτεσιανοί ποιητές μαζί με κάποιους που υπήρξαν ολιγογράφοι ή χαρακτηρίζονται ως «ελάσσονες», ενώ ανθολογούνται και ποιήματα άσημα αλλά όχι ασήμαντα από ερασιτέχνες ποιητές «αυτοεκδιδόμενους».

Το...πραγματικό πρόβλημα του Πινόκιο

Συμβαίνει συχνά να εστιάζει κανείς στο προφανές νόημα ή την προφανή ερμηνεία ενός μύθου, μιας δοξασίας ή και ενός γεγονότος ακόμη, και να παραβλέπει λιγότερο προφανή αν και δυνητικά εξίσου ή και περισσότερο σημαντικά συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν από μία ενδελεχέστερη και εναργέστερη προσέγγιση του ιδίου μύθου δοξασίας ή γεγονότος. Η εκ των θεμελιωτών της επιστήμης της πολιτικής οικονομίας Susan Strange στο έργο της «H υποχώρηση του Κράτους» (Τhe retreat of State) προσεγγίζει τον μύθο του Πινόκιο με μια διαφορετική οπτική. Το πραγματικό λοιπόν πρόβλημα του Πινόκιο δεν ήταν ότι απεκαλύπτετο ψευδόμενος από την επιμήκυνση της μύτης του, δεν ήταν αυτή η -τρόπον τινά- κατάρα του: αυτό εν πολλοίς το κατάλαβε κάποια στιγμή και σταμάτησε τα ψέματα. Το πραγματικό πρόβλημα του μικρού Πινόκιο ξεκίνησε όταν με μαγικό τρόπο μεταμορφώθηκε από ξύλινη μαριονέτα σε μικρό παιδί. Όταν εξαφανίστηκαν τα σχοινάκια που προδιέγραφαν και καθόριζαν τις κινήσεις του, όταν εκλήθη να διαχειριστεί την ελευθερία του και να κάνει τις επιλογές του. Τότε οδηγήθηκε  από το ένα σφάλμα στο άλλο και νομοτελειακά (;) κατέληξε στη γαστέρα του κήτους.

Πως πεθαίνουν οι δημοκρατίες

Αναδημοσιεύω σήμερα μια εξαιρετική συνέντευξη του καθηγητή διακυβέρνησης του Χάρβαρντ Στίβεν Λεβίτσκι στον Παύλο Παυλόπουλο, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή (11/03/2018) με αφορμή το βιβλίο που συνέγραψε με τον συνάδελφό του Ντάνιελ Ζίμπλατ «How Democracies Die» («Πως πεθαίνουν οι δημοκρατίες»). Ο καθηγητής Λεβίτσκι περιγράφει με ιδιαίτερη ενάργεια αλλά και απλότητα την παρατηρούμενη σε όλο και περισσότερες χώρες  βραδεία, αθόρυβη και αδιόρατη διολίσθηση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε  αυταρχικό απολυταρχικό καθεστώς με κοινοβουλευτικό μανδύα. Η εργαλειοποίηση των δημοψηφισμάτων για θεσμική υπονόμευση της διάκρισης των εξουσιών, η διχαστική ρητορεία, οι διώξεις πολιτικών αντιπάλων, η συνωμοσιολογία, η προσπάθεια ελέγχου των μέσων ενημέρωσης και καθυπόταξης της Δικαιοσύνης και εν τέλει η κυριαρχία κλίματος φόβου και ανελευθερίας χωρίς την τυπική κατάργηση των εκλογών είναι μερικά από τα στάδια της πορείας αργού θανάτου της δημοκρατίας, συχνά με τη «συναίνεση» σημαντικής ή/και παροδικά πλειοψηφικής μερίδας της κοινωνίας. Καμία χώρα δεν φαίνεται να είναι ασφαλής και καμία κοινωνία απόλυτα θωρακισμένη, ακόμα και στον σκληρό πυρήνα της Δύσης. Ο Λεβίτσκι υπογραμμίζει τις ευθύνες των πολιτών και την απόλυτη ανάγκη επαγρύπνησής τους για την προστασία της ουσίας, της ποιότητας ακόμη και της υπόστασης της δημοκρατίας.
   Είναι πάντως ευδιάκριτες οι ομοιότητες των όσων συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια και στην χώρα μας με την περιγραφή που θα διαβάσετε.
Και δυστυχώς είναι βέβαιο πως οι ομοιότητες δεν είναι καθόλου συμπτωματικές....

Κι εσύ να λείπεις...

Ήσουν ΛΕΒΕΝΤΗΣ !!!

Ήσουν αληθινός, γνήσιος, ατόφιος.
Ήσουν τίμιος, ευθύς και καθάριος.
Ήσουν χαρισματικός χωρίς ίχνος έπαρσης.
Ήσουν γενναίος και στον φόβο σου.
Ήσουν ταπεινά γενναιόδωρος.
Ήσουν παθιασμένος χωρίς εμπάθεια.
Ήσουν μαχητής, αλλά και μετριοπαθής.
Ήσουν οξύθυμος, αλλά και μεγαλόκαρδος.
Ήσουν οξυδερκής, αλλά και παιδικά αφελής.
Ήσουν φλογερός, αλλά και μειλίχιος.
                                           Ήσουν αιρετικός, αλλά και παραδοσιακός.
                                           Ήσουν ρηξικέλευθος, αλλά και συντηρητικός.

                                           Ήσουν φωτεινός και στα σκοτάδια σου.

Ήσουν λειτουργός της επιστήμης και αγωνιστής της δημοκρατίας.

Ήσουν ...αγνός φίλαθλος.
Ίσως γιατί γνώριζες ότι η ζωή είναι άθλημα και άθλος. Ότι χρειάζεται υψηλή στοχοθεσία, αγώνα, πίστη, φρόνημα, φιλοδοξία, ήθος. Ότι χρειάζεται δύναμη στην ήττα και ταπεινότητα στη νίκη. Ότι και οι θρίαμβοι είναι προσωρινοί, στιγμιαίοι, αλλά ότι οι στιγμές είναι η ζωή μας. Ότι ο συναθλητής-συνάνθρωπος έχει ανάγκη στήριξης και συμπαράστασης, αλλά ότι στον αντίπαλο-συνάνθρωπο οφείλουμε σεβασμό και αναγνώριση.

Αγάπησες μέχρι τέλους τη ζωή.
Αγάπησες τον τόπο σου, τη γνώση, τον αγώνα, τις απολαύσεις, την προκοπή.
Αγάπησες τον άνθρωπο.
Αγάπησες τις αδυναμίες σου.
Αγάπησες τον έρωτα.
Αγάπησες τους ασθενείς σου, τους συνεργάτες σου, τους φίλους σου.
Αγάπησες τα παιδιά σου.

Αγάπησες την Ντίνα, την πυξίδα και το νόημα της ζωής σου.

Αγαπήθηκες πολύ.

Περισσότερο απ'όσο ποτέ φαντάστηκες.

Ήσουν πάντα περήφανος για μας. Το νιώθαμε στο κάθε μας βήμα. Ίσως το θεωρούσαμε και..δεδομένο. Έπρεπε να γίνω πατέρας....ΠΑΤΕΡΑ, για να καταλάβω πόσο σημαντικό ήταν.
Εμείς όμως πατέρα, ίσως δεν σου είπαμε ποτέ πόσο περήφανοι ήμασταν για σένα. Πόσο γεμάτοι από σένα ήμασταν. Και πόσο μας καθόρισες.

Ήσουν πάντα εκεί.

Θα είσαι πάντα εδώ.

Πατέρα σε ευχαριστώ.

Πιο επικίνδυνα από ποτέ- Greek Fatigue

Δεν είναι λίγοι οι ζωηρά ανησυχούντες πολίτες, που εκτιμούν, ότι η εικόνα αδιεξόδου, που μοιάζει να δημιουργείται στην αέναη "διαπραγμάτευση" της ελληνικής κυβέρνησης με τους "θεσμούς" (εταίρους και λοιπούς πιστωτές του ελληνικού κράτους), τα στενά χρονικά περιθώρια που δημιουργούνται και η εν γένει ομηρεία της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας τείνουν να προσλάβουν χαρακτηριστικά που προσομοιάζουν επικίνδυνα με το δραματικό καλοκαίρι του 2015. Θα μπορούσα άνετα να συμπεριλάβω τον εαυτό μου στην ανωτέρω περιγραφείσα ομάδα πολιτών, αν δεν εκτιμούσα ότι η υπό διαμόρφωση κατάσταση είναι στην πραγματικότητα ακόμη πιο επικίνδυνη από εκείνη του προ διετίας θέρους.    

Η νεωτερικότητα, ο ανορθολογισμός και η...θεία από το Σικάγο

Θα θυμάστε, φαντάζομαι, μια από τις πιο γνωστές και αγαπημένες ταινίες του παλιού, ηθογραφικού ελληνικού κινηματογράφου, τη  «Θεία από το Σικάγο», με την ανυπέρβλητη Γεωργία Βασιλειάδου. Στο φιλμ αυτό, παραγωγής 1957 (σε σενάριο και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου), γυρισμένο σε μια εποχή που η χώρα πάλευε ακόμη να επουλώσει τις πληγές της κατοχής και του εμφυλίου και να θέσει τις βάσεις για την εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη που επακολούθησε, ο χαρακτήρας που ενσάρκωσε με το αστείρευτο ταλέντο και το μοναδικό της μπρίο η Γεωργία Βασιλειάδου εκπροσωπεί, πιστεύω, την «έξυπνη» εκδοχή της νεωτερικότητας που επιβάλλεται χωρίς να καταδυναστεύει, που εδραιώνεται χωρίς να ξεθεμελιώνει, που παρακάμπτει εμπόδια χωρίς να ισοπεδώνει.

Ο ναρκισσισμός της ήττας

Είμαστε μια κοινωνία γαλουχημένη με τον μύθο των «ενδόξων» ηττών και όχι με τον πραγματισμό των προσεκτικά σχεδιασμένων νικών. Θαυμάζουμε τον ηρωισμό του αδιεξόδου και όχι τη μεθοδικότητα αναζήτησης διεξόδου. Εξυψώνουμε την αποκοτιά της βουλησιαρχίας που αγνοεί τους συσχετισμούς δυνάμεων και ηττάται και ελεεινολογούμε την προσεκτική και επίπονη προετοιμασία, τη συνεργασία, τις συμμαχίες που απαιτούνται για μια νικηφόρα στρατηγική. Σνομπάρουμε τον αργό, προσγειωμένο, σταθερό βηματισμό της πραγματικής προόδου και γοητευόμαστε -θανάσιμα- από το μεταφυσικό «μεγαλείο» των αλμάτων στο κενό.

Με το χτυποκάρδι της επιστροφής

Το ποίημα που ακολουθεί είναι ένα ποίημα για τη προσφυγιά γραμμένο από τον Κύπριο συνάδελφο Ρηγίνο Μέσσιο. Ο Ρηγίνος γεννήθηκε το 1951 στην Αμμόχωστο, σπούδασε ιατρική στο Α.Π.Θ. και εργάζεται στο Κέντρο Υγείας Αμυνταίου. Γράφει ποιήματα, καλλιεργεί τη γη, φτιάχνει δικό του κρασί και ούζο.

(Ευχαριστώ τον αγαπημένο φίλο και καλό συνάδελφο Νικήτα Κακκαβά για την κοινοποίηση).



ΜΕ ΤΟ ΧΤΥΠΟΚΑΡΔΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

Να ‘χα κομμάτι Καρπασία, Πενταδάχτυλο, Μεσαόρια

ότι τις νύχτες τούτες μακριά σου έσκαβα μέσα στον ύπνο μου

την αυλή μου, την αμμουδιά μου, το χωράφι μου,

γιατί τούτη τη γη δεν την ορίζω.

Παλεύω, ψάχνω, αγωνιώ σαν Προμηθέας

που κλέβει τη φωτιά σε ξένο τόπο

η κατάρα του πρόσφυγα δεσμώτη που δεν μπορεί να ριζώσει.

Ουσιαστικά επαναλαμβανόμαστε

με καινούργιες λέξεις, καινούργιες προτάσεις, ιδεολογίες και πείσματα.

Η ελπίδα ...έφυγε;

Η συμπλήρωση, τις ημέρες αυτές, ενός χρόνου της διακυβέρνησης της χώρας από το φαινομενικά παράταιρο κυβερνητικό σχήμα των ΣΥ.ΡΙΖ.Α.-ΑΝ.ΕΛ. αποτέλεσε την αφορμή για τη συγγραφή εκατοντάδων, επετειακών τρόπον τινά, άρθρων και αναλύσεων που, ανεξάρτητα από τις επιμέρους οπτικές γωνίες και την εν γένει πολιτική τοποθέτηση του εκάστοτε συντάκτη τους, κατατείνουν σε μια κοινή συνισταμένη: η θητεία και τα πεπραγμένα του εν λόγω κυβερνητικού σχηματισμού υπολείπονται -στην καλύτερη περίπτωση- των ανεδαφικών, ενδεχομένως, αλλά υπαρκτών προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης -και όχι μόνο στους ψηφοφόρους της κυβερνητικής πλειοψηφίας- για την έλευση "για πρώτη φορά" της "Αριστεράς" στην εξουσία.

Είναι θέμα αυτογνωσίας

«Δημαγωγούντες εκάστοτε τον ελληνικόν λαόν και καπηλευόμενοι τον πατριωτισμόν, διά να παραστήσωμεν εις αυτόν ότι είναι λαός περιούσιος [...] καταντήσαμεν να πείσωμεν αυτόν ότι εις τον αγώνα του πολιτισμού και εις τον αγώνα της προόδου και εις τον αγώνα της αμίλλης δεν έχει ανάγκην, όπως επικρατήση, να μεταχειρισθή τα ίδια όπλα τα οποία μεταχειρίζονται οι άλλοι λαοί. [...] Πάντα ταύτα κατορθώσαμεν να πείσωμεν τον λαόν ότι ήσαν περιττά. Συγχρόνως αφήσαμεν αυτόν να επαναπαύεται ότι, εάν του λείψουν όλα τα άλλα εφόδια, δύναται όμως, κρατών επάνω εις τον δίσκον της επαιτείας τας παρελθούσας δόξας του, να προσέρχεται εκάστοτε προς τους ισχυρούς εκείνους, οι οποίοι κατ’ άλλον τρόπον εργασθέντες εγένοντο ισχυροί, διά να ζητή υπέρ εαυτού ως επαιτείαν, επί τη βάσει των παλαιών περγαμηνών του, όπως υπερασπίζη τα δίκαιά του.»

                                                                                                                        Ελευθέριος Βενιζέλος

   Eργάζομαι σε ένα από τα καλύτερα νοσοκομεία της χώρας, ίσως και από τα πλέον διακεκριμμένα στο είδος του ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελεί -ακόμα και μέσα στην κρίση- ένα ευχάριστο και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον για το ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό του και κυρίως -γιατί αυτή είναι η αποστολή του- ένα υψηλής εξειδίκευσης νοσηλευτικό ίδρυμα, όπου οι ασθενείς μπορούν -κατά το μάλλον ή ήττον- να απολάβουν ιατρο-νοσηλευτική φροντίδα επιπέδου σε συνθήκες αξιοπρέπειας και σεβασμού της προσωπικότητάς τους. Τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες δε λείπουν και είναι σαφές ότι επιτάθηκαν την τελευταία εξαετία. Πολλά πράγματα χρήζουν αναδιοργάνωσης και επαναπροσδιορισμού, προσαρμογές στις διαμορφωθείσες συνθήκες απαιτούνται, πολλά μπορούν να γίνουν καλύτερα, αλλά πολλά μπορούν να γίνουν και χειρότερα. ...Πολύ χειρότερα.

Merde

Είναι φορές που δεν βρίσκεις τις λέξεις για να εκφράσεις αυτό που νιώθεις ή που θεωρείς τις λέξεις φθηνές, ανεπαρκείς, πολιτικάντικες. Τις λέξεις τις βρήκε ο Θεοδόσης Νικολαίδης, φιλόλογος σε δημόσιο σχολειό της ακριτικής Φλώρινας. Λαλιά γνήσια, ανυπόκριτη, αιχμηρή, βαθειά ανθρώπινη.
Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε εδώ.


Είχαν περάσει πολλά χρόνια μετά το χαμό του Ελπήνορα όταν ο Οδυσσέας σημάδεψε το μνήμα του συντρόφου του με ένα κουπί. Έτσι όφειλε ο πολυμήχανος και έτσι έπραξε.

ΟΧΙ

Η τραγικότητα και το ιστορικό βάρος των ημερών που ζούμε επιβάλλουν ευκρινείς και κρυστάλλινες τοποθετήσεις από όλους άνευ αστερίσκων και υποσημειώσεων. Ξεκαθαρίζω λοιπόν εξαρχής τη θέση μου: Η απόφαση του Πρωθυπουργού για διενέργεια δημοψηφίσματος με το συγκεκριμένο έωλο ερώτημα, στον συγκεκριμένο χρόνο και υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες και συσχετισμούς δυνάμεων σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί ομολογία κραυγαλέας αποτυχίας, τεκμηριώνει αδιανόητη για πολιτικό ηγέτη ευθυνοφοβία και εκθέτει την χώρα και μια βασανισμένη  και καταταλαιπωρημένη κοινωνία σε πρωτοφανείς στην νεότερη ιστορία μας κινδύνους κοινωνικο-οικονομικού χάους και ενδεχόμενων εθνικών περιπετειών.

Οι άλλοι

Ας ελπίσουμε ότι αυτή η νέα μορφή φασίζοντος αυταρχισμού τελικώς δεν θα περάσει.
Είναι χρέος όλων των δημοκρατών πολιτών να αντισταθούν και να τον αποτρέψουν. Ποντάρουν στο διχασμό, δηλητηριάζουν με τοξικό μίσος το κοινωνικό σώμα, προσπαθούν να τρομοκρατήσουν όποιον σκέφτεται και εκφράζεται ελεύθερα.
...Ο πανικός ποτέ δεν ήταν καλός σύμβουλος...

The thrill is gone

Καλό ταξίδι...

Η Ευρώπη αλλάζει,...εμείς;

Δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές και ενώ ο πρώτος αναγνωριστικός κύκλος διεθνών επαφών της νεοπαγούς κυβέρνησης έχει ολοκληρωθεί, μπορεί κανείς να επιχειρήσει μια κατ'αρχήν αποτίμηση του διαμορφωθέντος σκηνικού, των ισορροπιών και των διαφαινόμενων πιθανών εξελίξεων. Η χρονική πυκνότητα των εξελίξεων,  η κρισιμότητα των διακυβευμάτων, το ασφυκτικά στενό χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη συμφωνίας, η ένταση της αντιπαράθεσης με τις φαινομενικά εντελώς ασύμπτωτες θέσεις της ελληνικής και της ευρωπαϊκής πλευράς, οι παραδοσιακά δραματικοί τόνοι των Μ.Μ.Ε., καθώς και η αναπόφευκτη έντονα θυμική διέγερση των Ελλήνων πολιτών συνθέτουν -σε πρώτο επίπεδο- μια εικόνα επαπειλούμενης ρήξης με πιθανώς αμοιβαία καταστρεπτικές συνέπειες.

Η απατηλή γοητεία της βουλησιαρχίας

Η φράση-τσιτάτο «Όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να τα καταφέρεις» από τον «Αλχημιστή» του πλέον πολυδιαβασμένου μετά τη Βίβλο (και εξαιρετικά υπερτιμημένου, κατά τα λοιπά δε μετριότατου -κατά την άποψή μου-) Βραζιλιάνου συγγραφέα Paulo Coelho έγινε τις τελευταίες δεκαετίες η πλέον τετριμμένη και κοινότοπη σημαία ενός παιδιάστικα αφελούς βολονταρισμού που υποδύεται, μάλιστα, την πνευματικότητα. Για να είμαστε δίκαιοι, η βουλησιαρχία ή βολονταρισμός (voluntarism από το λατινικό voluntas) συνιστά ένα παλαιό και αξιοπρόσεκτο ρεύμα φιλοσοφικής και θεολογικής (κυρίως) σκέψης που, εκκινώντας από τον μεσαιωνικό θεολόγο John Duns Scotus, φαίνεται πως στη συνέχεια επηρέασε σημαντικούς φιλοσόφους και στοχαστές όπως ο Kant, o Schopenhauer και ο Nietzsche. H κεντρική ιδέα απλή: το συναίσθημα και πιο συγκεκριμένα η βούληση υπερέχει, προηγείται και εν πολλοίς κατευθύνει τη νόηση, τον νου και τη λογική. Πέραν όμως των όποιων φιλοσοφικών ενατενίσεων ή τυχόν προεκτάσεων μπορούν να δοθούν στην ανωτέρω κεντρική ιδέα (που πάντως δεν είναι τυχαίο ότι γεννήθηκε...στον μεσαίωνα), η υιοθέτηση της βουλησιαρχίας ως εργαλείου πρόσληψης της πραγματικότητας και αντιμετώπισης των δυσκολιών και των προβλημάτων της ζωής, παρά την ψυχοθεραπευτική (αλλά ανεδαφική) αισιοδοξία που ενδεχομένως εμφυσά, οδηγεί στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε αλλεπάλληλες νομοτελειακές απογοητεύσεις. Ο λόγος είναι μάλλον ξεκάθαρος: η εδραία (σχεδόν μεταφυσική) πίστη ότι αρκεί η ισχυρή βούληση για την πραγματοποίηση της επιθυμίας αντί να ενισχύει τη δράση και την πρωτοβουλία , τείνει να αποκοιμίζει, να οδηγεί στον εφησυχασμό και σε μια εν πολλοίς μοιρολατρική παθητικότητα που τελικά απομακρύνει από την επίτευξη του στόχου. Καλώς ή κακώς στον πραγματικό κόσμο η πραγμάτωση των επιθυμιών και η ικανοποίηση των φιλοδοξιών προϋποθέτουν σχεδιασμό, κόπο, επιμονή, στρατηγική, τακτική, μελέτη των ισορροπιών, στάθμιση των εναλλακτικών, ενδεχομένως δε και τύχη. Η ισχύς της βούλησης, όσο σημαντική κι αν είναι,....απλά δεν αρκεί.

Η υπεράσπιση των κοινών (ευρωπαϊκών) αξιών

«Τι είναι ο Ευρωπαίος; 
Είναι αυτός που έχει υποστεί φιλοσοφικά την επίδραση της αρχαίας ορθολογιστικής σκέψης, που έχει ζήσει με την ιουδαϊκοχριστιανική πνευματικότητα κι έχει υποστεί την επίδραση της ρωμαϊκής διοίκησης και των ρωμαϊκών θεσμών. 
Αθήνα, Ιερουσαλήμ και Ρώμη. 
Η κατανόηση, η συνείδηση, ο νόμος.
Χωρίς αυτά δεν υπάρχει Ευρώπη».

                                                                                                                               Paul Valery 
                                                                              (Γάλλος ποιητής και φιλόσοφος, 1871-1945)

Η κτηνώδης δολοφονική επίθεση στο γαλλικό σατυρικό περιοδικό Charlie Hebdo και τα γεγονότα που ακολούθησαν στη γαλλική επικράτεια τις επόμενες ημέρες φέρνουν όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες (και ασφαλώς όχι μόνο τη γαλλική) αντιμέτωπες με τον εφιάλτη μιας ασύμμετρης εσωτερικής απειλής που στοχεύει να πλήξει καίρια τον σκληρό πυρήνα της πολιτισμικής τους υπόστασης: την ανοιχτή, δημοκρατικά θεσμισμένη κοινωνική συγκρότηση σε περιβάλλον νομο-κρατίας. Η επιλογή του στόχου της επίθεσης μόνο τυχαία δεν υπήρξε: εντός της επικράτειας του πλέον ίσως κοσμικού και ανεξίθρησκου ευρωπαϊκού κράτους δολοφονήθηκαν οι συντάκτες ενός σατιρικού, ελευθερόφρονος και ελευθιεριάζοντος περιοδικού. Τίποτα δεν ενοχλεί περισσότερο τον φανατικό από τη σάτιρα, από την χιουμοριστική, πνευματώδη, εικονοκλαστική προσέγγιση της πραγματικότητας.  Η σάτιρα δεν διεγείρει τον αφιονισμένο γιατί -υποτίθεται πως- προσβάλει τα όποια ιερά και όσια του, αλλά κυρίως γιατί τον κάνει να αισθάνεται πνευματικά μειονεκτικός, γιατί υπονομεύει τον ναρκισσισμό της όποιας -συλλογικής- του ιδεοληψίας.

Ευρωσκεπτικιστικός ευρωπαϊσμός

Στην πορεία προς τις προσεχείς ευρωεκλογές εορτάσθηκε, προχθές, 9 Μαϊου, χωρίς ιδιαίτερες τυμπανοκρουσίες -είναι η αλήθεια-, η «ημέρα της Ευρώπης». Στις 9 Μαϊου του 1950, ελάχιστα χρόνια μετά το τέλος του φονικότερου πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία (διεξαχθέντος κυρίως επί ευρωπαϊκού εδάφους), ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών Σουμάν καλούσε με μια ιστορική δήλωσή του, την περίφημη Διακήρυξη Σουμάν, την ηττημένη Γερμανία και άλλες χώρες της κεντρικής Ευρώπης να θέσουν τις βάσεις  μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, θεμελιώνοντας την οντότητα που μετεξελίχθηκε στην σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Παράλληλα, αυτή την εβδομάδα δόθηκαν στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα μιας έρευνας διενεργηθείσας σε 12 ευρωπαϊκές χώρες και από την οποία προέκυπτε ότι η πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών (62% συγκεκριμένα) αδιαφορούν για τις επικείμενες ευρωεκλογές, μόλις το ένα τρίτο αυτών προτίθενται να ψηφίσουν, ευρω-φοβικά κόμματα της άκρας Δεξιάς διεκδικούν με αξιώσεις την πρωτοκαθεδρία στις προτιμήσεις των εκλογέων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και η Ολλανδία, ενώ καταγράφουν σημαντική άνοδο σε όλες σχεδόν τις χώρες της ηπείρου.

Μνημοστάσιο Θεσσαλονίκης (άλλως «Η τυρρανία του νόστου»)

Στους τακτικότερους αναγνώστες του παρόντος ιστολογίου είναι γνωστός από παλαιότερες αναρτήσεις ο καλός φίλος, συνάδελφος καρδιολόγος και άοκνος εργάτης των γραμμάτων Νικήτας Κακκαβάς. Με μεγάλη χαρά αναδημοσιεύω σήμερα ένα υπέροχο κείμενο του, που δημοσιεύθηκε προ ημερών στον ιστότοπο reportit.gr. Η ματιά του Νικήτα στη Θεσσαλονίκη των φοιτητικών μας χρόνων είναι πικρά νοσταλγική, η ανάμνηση της πρώτης νιότης τρυφερή, το ρίγος των «ηδυσώματων σχέσεων» διαπερνά την γραφή του.

Μνημοστάσιο Θεσσαλονίκης (άλλως «Η τυρρανία του νόστου»)

«Καταστρέφοντας ο σκηνοθέτης χρόνος
τούτο το εξαίσιο μωσαϊκό (...)
Ρηγματώνοντας κάθε τι στερεό από τη σύνθεση,
εξαφανίζοντας κομμάτια ολόκληρα,
άφησε μοναχά κάποια ίχνη αναφοράς
για να ερεθίζουν τη δική μας φαντασία».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ - «Ο σκηνοθέτης χρόνος»

«Χαρίζω στην πόλη το πολύτιμο βλέμμα μου»
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

«(...) το βλέμμα μου ζωηρεύει για να σε βρει
και να εστιάσει στην ψευδαίσθηση,
μαλακιά με το ριχτώ μαντώ,
περιστοιχισμένη από πρόσωπα και ουσιαστικές λεπτομέρειες
που έχουν μεταβληθεί στη βασική Θεσσαλονίκη»
ΜΙΜΗΣ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ – «Στο ιστορικό κέντρο»

ΟΦΕΙΛΩ ΠΟΛΛΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Εδώ σαν φοιτητής γλέντησα, εδώ ερωτεύτηκα, εδώ έχτισα φιλίες και έκανα κουμπαριές, εδώ επιστρέφω πάντοτε για μια ψυχοκαθαρτήρια βόλτα ολομόναχος και ανώνυμος ανάμεσα στο πλήθος. «Εδώ μπορεί να υπάρχεις και να μην υπάρχεις. Να σβήνεις και να χάνεσαι Να περπατείς και να βουλιάζεις»(1) και αυτό είναι από μόνο του μια μεγάλη ευεργεσία: στη Θεσσαλονίκη βλέπω τον εαυτό μου ως τρίτο πρόσωπο.
    Διαβάζω κάτι που γράφει ο Δημήτρης Μίγγας(2): «Πανούργα πόλη. Χαράζει το κορμί κάποιων ανθρώπων ανεξίτηλα˙φεύγουν, κι αυτή ακολουθεί όπου κι αν πάνε. Εκείνη ξέρει ότι έχουν τα σημάδια της επάνω τους, όμως δεν υποπτεύονται, ή δε θέλουν να πιστέψουν, πως πρόλαβε στο εν τω μεταξύ να σημαδέψει τη ζωή τους, και επιστρέφουν ανύποπτοι». Αναγνωρίζω πως είμαι και εγώ ένας ακόμη «μολυσμένος», ένας ομοιοπαθής, στο σώμα μου εγχαράχτηκε ανεξίτηλα διάπυρος και ισόβιος ο νόστος για τη Σαλονίκη. Ως εκ τούτου, θα λάβω σοβαρά υπόψη την προειδοποίηση του: «Της Σαλονίκης μοναχά της πρέπει το καράβι. Να μην τολμήσεις να τη δεις ποτέ από τη στεριά. Έγραψε ο Καββαδιάς. Κι εσύ που έζησες τα φοιτητικά σου χρόνια εκεί, μην επιχειρήσεις να κοιτάξεις από τη μέση της ζωής σου εκείνη τη Θεσσαλονίκη που άφησες. Μην ξαναρθείς. Δεν εννοώ, βέβαια, μια ολιγοήμερη επίσκεψη αναψυχής. Δεν προλαβαίνουν να ξεφτίσουν οι αναμνήσεις τόσο σύντομα –μάλλον συντηρούνται. Μιλώ για μόνιμη εγκατάσταση».
    Ποιο κομμάτι της πόλης θα θυμάται ότι υπήρξα και εγώ κάποτε εδώ; Ποιοι δρόμοι θα μαρτυρούν κάτι για μένα, για τις μικροχαρές και τους μικροκαημούς που έζησα στην ασφυκτική τους περίμετρο; Ποια ταχυδρομική διεύθυνση θα περιγράφει την παρελθούσα «ασήμαντη παρουσία μου»(3); Βαδίζω συχνά, μακριά από το συρροή της Τσιμισκή, το φωτεινό αεράκι της Παραλίας ή τον ανοικτό ορίζοντα της Αριστοτέλους, στους μικρούς δρόμους πάνω από την Ροτόντα ή στο ανωφερές της Τριανδρίας˙ εκεί ελπίζω να αντικρύσω να προβάλλει ξαφνικά μια ανέγγιχτη από τον χρόνο γωνία, γενναιοδωρία ανέλπιστη για να συναντηθεί σε αντίστροφη κίνηση το καινούργιο μου σώμα με τον τόπο των είκοσι μου χρόνων. Όπου αλλού παραμονεύουν λήθη και ατοπία: τα αχνάρια που ακολουθώ με οδηγούν σε αδιέξοδα δρομολόγια, με βγάζουν σε ένα εντελώς καινούργιο σκηνικό.

Η αξία των μύθων (του Τάκη Θεοδωρόπουλου)

«Έχουμε φάει τη ζωή μας να υποστηρίζουμε εξ αντανακλάσεως θέσεις που εμείς οι ίδιοι τις θεωρούμε έωλες μόνον και μόνον επειδή αυτοί που τις πολεμούν, με τον δικό τους τρόπο, είναι αντίπαλοί μας.»

Αναδημοσιεύω σήμερα (Πρωταπριλιά) ένα εκπληκτικό κείμενο του Τάκη Θεοδωρόπουλου (από την κυριακάτικη Καθημερινή)  για την παραγνωρισμένη αξία των μύθων. Με οξυδέρκεια και ειλικρινή αυτοκριτική διάθεση ο Τ.Θ. αποδομεί τα θέσφατα του ψευδο-εκσυχρονισμού, τις καθηλώσεις του συμπλεγματικού επαρχιωτο-κοσμοπολιτισμού, τις εμμονές των ταλιμπάν της πολιτικής ορθότητας.

                                  Η αξία των μύθων (του Τάκη Θεοδωρόπουλου)

Μεγάλωσα στα χρόνια της απομυθοποίησης. Ο καθένας από εμάς κουβαλούσε τη δική του προσωπική μυθολογία, την προστάτευε κιόλας, όμως οι παρέες στη δεκαετία του εβδομήντα έμοιαζαν με μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποψίλωσης του τοπίου της ζωής μας από τους μύθους και τις βεβαιότητες των προλαλησάντων. Απομυθοποιούσαμε τους καουμπόηδες και τα ουέστερν, τα ηλιοβασιλέματα, τον έρωτα, το σεξ, τη λογοτεχνική γενιά του τριάντα, τις γραβάτες και τα κοστούμια, τη δεξιά και την καθαρεύουσα, τις παρελάσεις και τις εθνικές εορτές και εννοείται απομυθοποιούσαμε, όσοι μπορούσαμε και όσο μπορούσαμε, τη θρησκεία και την ιστορία, τους δύο πυλώνες της συντηρητικής εκπαίδευσης. Τη θρησκεία μας τη δίδασκαν διάφοροι ταλαίπωροι που ήξεραν πως έχουν χάσει το παιχνίδι, δεν ήθελαν όμως να το παραδεχθούν και δεν κατέθεταν τα όπλα. Οι ευφυέστεροι εξ αυτών προσπαθούσαν να προσαρμόσουν την παπαγαλία των δογματικών προδιαγραφών με κάποιον σύγχρονο προβληματισμό, χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα. Την ιστορία, αμιγώς εθνοκεντρική, μας τη δίδασκαν ακολουθώντας την ταξινόμηση του Παπαρρηγόπουλου, μια περίοδος ανά έτος, χωρίς όμως να αναφέρονται στον εθνικό ιστορικό τον οποίον γνώρισα πολλά χρόνια αφού τελείωσα το σχολείο και τον αγάπησα ως έναν από τους σημαντικότερους Ελληνες συγγραφείς του 19ου αιώνα. Εν πάση περιπτώσει. Το μέτρο της ευφυΐας και ο βαθμός επιτυχίας στις κοπέλες κρινόταν, εν πολλοίς, από την ταχύτητα και τη βεβαιότητα με την οποία απομυθοποιούσαμε, ή αποδομούσαμε επί το μεταμοντέρνο, τους μύθους με τους οποίους είχαμε μεγαλώσει. Το αίτημα ήταν η απελευθέρωση, από το μάκρος της κόμης ώς το δικαίωμα στον έρωτα, και οι απελευθερωτές από τον Μπολιβάρ ώς τον Κολοκοτρώνη πάντα ασκούσαν γοητεία.

Το τραγούδι της σημαίας (ΛΑΚΗΣ ΠΑΠΠΑΣ)

Ένας τραγουδιστής με ιδιαίτερο ηχόχρωμα, ένας σεμνός άνθρωπος έφυγε σήμερα.
Καλό του ταξίδι...

Το '21 ως μεταφραστικό πρόβλημα (Του Κωστή Παπαγιώργη)

Πριν από λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή ο Κωστής Παπαγιώργης, ένας σημαντικός εργάτης των ελληνικών γραμμάτων, ένας πραγματικός διανοητής.
Με την ευκαιρία της σημερινής εθνικής εορτής, αναδημοσιεύω ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο του, για τον ρόλο των γραμματικών (καλαμαράδων) στην επανάσταση του 1821 και τη σύνθετη σχέση τους με τους οπλαρχηγούς. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε το 2000 στο περιοδικό Άρδην.




                           Το '21 ως μεταφραστικό πρόβλημα (Του Κωστή Παπαγιώργη)

Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, οι γραμματικοί που πλαισίωναν τους οπλαρχηγούς κατά τη διάρκεια του Αγώνα δεν πολέμησαν. Ο Βλαχογιάννης σημειώνει με τη γνωστή του εμπάθεια ότι “από το πλήθος τ’ αμέτρητο των καλαμαράδων που ακολουθούσαν τα στρατόπεδα, κανένας δεν ακούστηκε ποτέ να λάβη μέρος στον πόλεμο, να πληγωθή ή να σκοτωθή”. Άρα οι Ιερολοχίτες ήταν το μόνο εγγράμματο ελληνικό σώμα που πολέμησε και θυσιάστηκε.

Μπορεί όντως τα καθήκοντα της σπάθης να μη συγκρίνονται με κείνα της γραφίδας, αλλά ο ρόλος των κάθε λογής γραφιάδων αποδείχθηκε μείζων σε σημασία. Οι καπεταναίοι, όπως ξέρουμε, μπορεί να ήταν ξεσκολισμένοι στην κλέφτικη ζωή, αλλά από γράμματα δεν σκάμπαζαν ούτε είχαν αγαθές σχέσεις με το χαρτοβασίλειο. Ακόμα κι εκείνοι που είχαν βγάλει λίγες τάξεις του αλληλοδιδακτικού, μόλις που κατάφερναν να συλλαβίζουν κάποιες αράδες καθότι το αλληλοδιδακτικό σύστημα διέπλαθε “διαβαστές” και όχι γραφιάδες.

Είναι λοιπόν προφανής η ξεχωριστή θέση των γραφιάδων μέσα στο στρατόπεδο. Για να σταλεί μια επιστολή, μια αναφορά, μια κατεπείγουσα αίτηση χρειαζόταν ειδική ικανότητα την οποία οι ορεσίβιοι ένοπλοι (γεωργοί, τσοπάνηδες, μαραγκοί και πεταλωτές) ή οι άξεστοι συντροφοναύτες αντιμετώπιζαν με δέος όσο και περιφρόνηση. Αξιομνημόνευτα είναι τα χοντρά πειράγματα του Καραϊσκάκη σε βάρος του Κασομούλη που, μολονότι καλαμαράς, επέμενε να φέρει και σπάθα. “Τί το θες αυτό το κρεμαστάρι;” τον ρώτησε κάποτε για να ειρωνευτεί τον τρόπο πού κρεμόταν το σπαθί από τη μέση του. Η λέξη καλαμαράς (από το μελανοδοχείο πού φύλαγε κάθε γραμματικός στο κεμέρι του) ηχούσε μειωτικά, αλλά ουδείς αμφισβητούσε την συμβολή τους στην εν γένει επιχείρηση. Άχρηστοι την ώρα της μάχης, ήταν πολύτιμοι στα πριν και στα μετά, διότι αποτελούσαν το δεξί (πολιτικό) χέρι του καπετάνιου ή, πιο σωστά, το επίσημο “στόμα” του σώματος προς τα άλλα σώματα και την Διοίκηση.

Γνωστοί καλαμαράδες ήταν: ο Φωτάκος (στην υπηρεσία του Κολοκοτρώνη), ο Αινιάν (στην υπηρεσία του Καραϊσκάκη), ο Κάρπος Παπαδόπουλος (στην υπηρεσία του Ανδρούτσου), ο Κασομούλης ( στην υπηρεσία του Στορνάρη). Όσο για τους Υψηλάντηδες, σπουδασμένοι αυτοί λόγω καταγωγής και στρατιωτικού κλάδου, είχαν τον Λασσάνη (ο Αλέξανδρος) και τον Φιλήμονα, τον μετέπειτα ιστορικό (ο Δημήτριος).

Ένα σκίτσο

Ένα πραγματικά εμπνευσμένο σκίτσο του Ηλία Μακρή (από την Καθημερινή) .

Μια εικόνα...αντί πολλών χιλιάδων λέξεων.

...Και εγένετο Π.Ε.Δ.Υ.

Π.Ε.Δ.Υ. (Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας) είναι το αρτικόλεξο που επελέγη από το Υπουργείο Υγείας για να περιγράψει το υπό διαμόρφωση νέο σύστημα οργάνωσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) που θεσμοθετείται με το σχέδιο νόμου που ετέθη προ εβδομάδος σε ολιγοήμερη δημόσια διαβούλευση. Στις επόμενες γραμμές θα επιχειρηθεί μια πρώτη αποτίμηση του εν λόγω νομοσχεδίου, στο μέτρο του δυνατού και παρά την ιατρική ιδιότητα του γράφοντος, περισσότερο από τη σκοπιά του ασθενούς ή γενικότερα του χρήστη των υπηρεσιών υγείας, καθώς και του (φορολογούμενου) πολίτη και λιγότερο με την οπτική του επαγγελματία της υγείας. Η προσπάθεια μεταρρύθμισης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και ο βαθμός επιτυχίας της προσπάθειας αυτής πρόκειται να επηρεάσει δραστικά την ποιότητα ζωής των πολιτών και σημαντικά τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

H δυστοπία του μέλλοντος

Κοίταξα μες το μέλλον τους μήνες και τα χρόνια που ξανά θα γυρίσουνε χωρίς εμένα
               
 Οδ. Ελύτης (Άξιον Εστί-Τα Πάθη Ανάγνωσμα Πέμπτο)

Την δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω
εγώ στην Τράπεζα του Μέλλοντος επάνω
πολύ ολίγα συναλλάγματα θα βγάλω.

Κεφάλαια μεγάλ’ αν έχει αμφιβάλλω.
Κι άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίση
εξαφνικά τας πληρωμάς τις σταματήσει.

 Κ.Π. Καβάφης (Η Τράπεζα του Μέλλοντος)


H σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο είναι μία από τις βασικές ορίζουσες της ύπαρξης του. Συμβάλει στην αυτοσυνειδησία του, μετουσιώνει τις προτεραιότητές του, νοηματοδοτεί τις ιεραρχήσεις του. Αν κάτι διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα έμβια όντα, ίσως περισσότερο και από τον λόγο -ως λογική αλλά και ως ικανότητα έκφρασης και επικοινωνίας- είναι η ικανότητα -και η αναγκαιότητα- προβολής της ύπαρξής του στο μέλλον. Είναι μια ανάγκη τόσο ισχυρή που υπερβαίνει ακόμη και το ίδιο το χρονικό πεπερασμένο του βίου, άλλως οι θρησκείες και οι υποσχέσεις μεταθανάτιας -άχρονης- ζωής δεν θα υφίσταντο. Αν έχεις νοιώσει την αγωνία των ανθρώπων στις εσχατιές της ζήσης τους, το ξέρεις, το ξέρεις καλά.

Νυχτερινό ΙΙ

Ο Νικήτας Κακκαβάς είναι καλός φίλος, εξαίρετος συνάδελφος (καρδιολόγος) και προικισμένος λογοτέχνης (κατά την ταπεινή μου άποψη από τους σημαντικότερους της γενιάς μας). Δεν είναι η πρώτη φορά που στο παρόν ιστολόγιο δημοσιεύεται δείγμα δουλειάς του, εντούτοις η σημερινή ανάρτηση με «δυσκόλεψε» κάπως σε προσωπικό επίπεδο, προκαλώντας μου μια φυσική -τρόπον τινά- συστολή. Διαβάζοντας το «Νυχτερινό ΙΙ» ένοιωσα, όπως συχνά μου συμβαίνει με τα διηγήματα του Νικήτα, ένα ιδιαίτερο λυτρωτικό συναίσθημα, ένα μυστήριο είδος ταυτόχρονης συναισθηματικής έντασης και ψυχικής γαλήνευσης. Αυτό το ίδιο συναίσθημα μου προκαλεί συχνά η μουσική του Χατζηδάκι.

Είναι η ευθεία, καίρια βολή της μεγάλης τέχνης στις ψυχές των ανθρώπων.

Nυχτερινό  ΙΙ

στον Στάμο Κυρζόπουλο και στη σύντροφο του Χρύσα

στη μνήμη του μικρού Βαγγέλη Μ.

«Θα παίρνετε ένα χάπι κάθε πρωί. Και λίγο προσοχή στο αλάτι, ιδίως στις κρυφές πηγές αλατιού. Ξέρετε… Κονσέρβες, αλλαντικά, τυριά, ξηροί καρποί. Θα σας ξαναδώ σε τρεις μήνες».

Άνοιξε το συρτάρι, ψάχνοντας τη σφραγίδα του. Στη σπουδή του να την βρει, σκόρπισε ένα κουτί συνδετήρες στο πάτωμα.

Λαθροκοίταξε το ρολόι απέναντι στον τοίχο, όση ώρα έγραφε τη συνταγή. Περασμένες δέκα, άργησε πάλι σήμερα και είχαν κανονίσει για κινηματογράφο με τη Λίνα και τον Κώστα. Θα προλάβαινε στο τσαφ, αρκεί να μην είχε κίνηση τέτοια ώρα η Τσιμισκή.

Η κυρία Αντωνιάδου συνέχιζε ακατάπαυστα τις ερωτήσεις της σχετικά με την πίεση της. Προσπέρασε την ανηλεή, για τη στιγμή, φλυαρία της με ένα αδρό κούνημα της κεφαλής, όση ώρα έγραφε τα φάρμακα.

Ένοιωσε ανακούφιση, ξεπροβοδίζοντας στα γρήγορα το ζεύγος Αντωνιάδη. Το κλείσιμο της πόρτας λυτρωτικό άφηνε προσωρινά, αλλά οριστικά για σήμερα, εκτός την αρρώστια και τους αρρώστους. Με μια βιαστική κίνηση πέταξε την ιατρική ρόμπα στην καρέκλα. Καθώς έβαζε τα παπούτσια του, δικαίωσε για μια ακόμα φορά τον Αναγνωστάκη που σε κάθε λήξη εφημερίας έκλεινε το βιβλίο συμβάντων, γράφοντας την ίδια πάντοτε φράση: «Βαριά η καλογερική. Ώρα να ξαναγίνω ευτυχής ως Λωτοφάγος.  Δρ Ι.Μ.Α. - μαθητευόμενος  Σαμάνος του Ανθρωπίνου Πόνου».

«Κλειδιά, κινητό, πορτοφόλι…» επανέλαβε τη βραδινή ιδεοαναγκαστική του αρίθμηση. Όλα άρτια και στη θέση τους. Μπορούσε επιτέλους να φύγει ευτυχής ως Λωτοφάγος.  

Ξαφνικά το τηλέφωνο του γραφείου κουδούνισε. Ο Σαμάνος μόλις έβαζε τρικλοποδιά στο Λωτοφάγο.

Κοντοστάθηκε στην εξώπορτα διστακτικός. Ζύγισε στο πόδι τις εκδοχές. Να σηκώσει το τηλέφωνο ή όχι; Αν ήταν κάποιο επείγον περιστατικό, τα σχέδια για σινεμά ανατρέπονταν και η Χρύσα θα είχε για μέρες μούτρα. Αν ήταν κανένας από τους γνωστούς ψυχάκηδες, αρκούσε να παίξει για λίγα λεπτά το γνωστό του καθησυχαστικό, ψυχοκαθαρτήριο μονόλογο, που τον έκανε διάσημο ανάμεσα στο πολυπληθές ακροατήριο των ασθενών του και θα ξεμπέρδευε.

Αποφάσισε να το ρισκάρει. Σήκωσε το τηλέφωνο με την απροθυμία  που κάνει κάποιος το πρώτο βήμα σε ναρκοπέδιο.

«Στάμο έλα ο Σήφης είμαι…» ακούστηκε γνώριμη φωνή από την άλλη άκρη του σύρματος. Ανακουφίστηκε, ήταν ο Αναγνωστάκης.

«Πάλι πήδηξες καμιά καινούργια ειδικευόμενη και με πήρες για εξομολόγηση;» απάντησε με γελαστή φωνή. «Αναγνωστάκη λέγε γρήγορα τί θες, με περιμένει η Χρύσα και οι κουμπάροι στο σινεμά. Μόλις που προλαβαίνω!».

«Στάμο θυμάσαι εκείνον το μικρούλη από τη γειτονιά σου;» ακούστηκε περίεργα σοβαρή η φωνή του Αναγνωστάκη. «Τον είχαμε μέσα πάλι με πνευμονία. Ξέρεις… Πέθανε πριν από λίγο στον ύπνο του».

Αισθάνθηκε τη νάρκη να σκάει, πριν ακουμπήσει καλά-καλά το πόδι του στο έδαφος.

Απελευθέρωση της αγοράς....ανεργίας

Έχει και η σοφιστεία τα όρια της, έχει και η ρητορική τους περιορισμούς της, έχει και ο...υπαρκτός σουρεαλισμός του ελληνικού πολιτικού θιάσου τις εσχατιές του. Στο αδιόρατο αυτό όριο όπου το νοητό διαθλάται στο αδιανόητο, όπου ο λογικός συνειρμός εξαρθρώνεται σε εξωφρενικό παραλογισμό, όπου ο πραγματισμός συναντά τον ανενδοίαστο κυνισμό κινήθηκε με ..."σοσιαλιστική" χάρη την περασμένη εβδομάδα ο υφυπουργός Εργασίας (...μάλιστα, "Εργασίας") κ. Β. Κεγκέρογλου. Ο αρμόδιος, λοιπόν, υφυπουργός κληθείς να απαντήσει στο κοινοβούλιο σε σχετική ερώτηση βουλευτού της αντιπολίτευσης εξήγησε ότι η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο κατάργησης ή αναθεώρησης του μηνιαίου ορίου απολύσεων (ευρισκόμενο σήμερα στο 5%) για τις μεγάλες επιχειρήσεις, με το σκεπτικό ότι η πραγματικότητα έχει υπερβεί την κείμενη νομοθεσία και ότι τέτοιου τύπου "αναχρονιστικοί" νομικοί περιορισμοί έχουν νόημα, όταν η οικονομία λειτουργεί με "φυσιολογικούς" ρυθμούς, ενώ όπως χαρακτηριστικά τόνισε, οι σημερινές "έκτακτες συνθήκες χρειάζονται διαφορετική αντιμετώπιση". Επιχειρηματολόγησε δε περαιτέρω, διεκτραγωδώντας με -γνήσια "σοσιαλιστική" ευαισθησία- την "ομηρεία" στην οποία περιέρχονται εργαζόμενοι επιχειρήσεων οι οποίες αναστέλλουν τη λειτουργία τους χωρίς να πτωχεύουν και κρατούν τους εργαζόμενους απλήρωτους, χωρίς να τους απολύουν -λόγω προφανώς των σχετικού περιοριστικού  νομικού πλαισίου-, με αποτέλεσμα οι "όμηροι" να μην λαμβάνουν την αποζημίωσή τους και να μην δικαιούνται θέση στον "παράδεισο" των επιδομάτων ανεργίας και των πανθομολογούμενα εξαιρετικά αποτελεσματικών προγραμμάτων επανακατάρτισης του Ο.Α.Ε.Δ..

Επιδερμική εντυπωσιοθηρία

Σε όλο το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση εμφανιζόταν ως ο μείζων εθνικός στόχος στην διαρκή "διαπραγμάτευση" με τους τροϊκανούς  επιτετραμένους, και όταν προ μηνών επετεύχθη η πιλοτική εξάμηνη εφαρμογή του, αναγγέλθηκε ενθουσιωδώς με πρωθυπουργικό διάγγελμα. Τρεις μήνες αργότερα, γνωρίζει κανείς ποια στοιχεία υπάρχουν από τις επιπτώσεις της εφαρμογής της συγκεκριμένης μείωσης; Μετακυλίσθηκε η μείωση αυτή στους καταναλωτές και σε ποιο ποσοστό; Αναθερμάνθηκε η  δραστηριότητα στον συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας; Υπήρξαν δευτερογενή οφέλη για τον τουρισμό και πως αποτιμώνται; Δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας στον κλάδο αυτό ή έστω διασώθηκαν υπάρχουσες που άλλως θα χάνονταν, και πόσες; Τι επίπτωση είχε το μέτρο αυτό στα φορολογικά έσοδα; Υπάρχει, τελικά,  κάποια σαφής εικόνα, για το αν η παρέμβαση, που είχε -καθ'υπερβολήν- αναγορευθεί περίπου σε κορυφαίο εθνικό διακύβευμα, ήταν επιτυχής ή όχι;

Τον προηγούμενο (σχετικά ήπιο, ευτυχώς) χειμώνα εφαρμόσθηκε η -προς τα άνω- εξίσωση της φορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης, με αυτό της κίνησης. Το μέτρο αναμενόταν να αυξήσει σημαντικά τα φορολογικά έσοδα, ενώ θεωρείτο ως καταλυτικής σημασίας πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων, από την οποία και μόνον προσδοκούνταν έσοδα άνω του ενός δις ευρώ ετησίως! Ένα χρόνο μετά, πέραν των αναμφισβήτητων γεγονότων ότι πλείστοι όσοι συμπολίτες μας δεν κατόρθωσαν να θερμάνουν επαρκώς τις εστίες τους, ότι στις περισσότερες πολυκατοικίες των αστικών κέντρων προέκυψαν τριβές και ασυνεννοησία μεταξύ των συγκατοίκων και ότι η πρωτεύουσα καλύφθηκε για μήνες από ένα νέφος αιθαλομίχλης, υπάρχει κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει ότι το μέτρο ήταν εν μέρει έστω επιτυχές στο σκέλος τουλάχιστον της αύξησης των προσόδων των δημοσίων ταμείων; Και αν όχι, πως είναι δυνατόν να εφαρμόζεται -ίδιο και απαράλλαχτο για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά;

Συντηρητές μνήμης

Ο Νικήτας Π. Κακκαβάς είναι ένας εξαίρετος συνάδελφος καρδιολόγος, ένας -κατά την ταπεινή μου γνώμη- από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της γενιάς μας, και -το κυριότερο- ένας καλός φίλος. Η αγάπη του για το γενέθλιο τόπο του, το ακριτικό Αμύνταιο της Φλώρινας, η έγνοια του για τη συντήρηση της μνήμης ως έκφρασης κοινωνικής συλλογικότητας, το μεράκι και η αισθητική του εκφράσθηκαν με την επιμέλεια ενός υπέροχου συλλογικού τόμου με τίτλο  «Αμύνταιο-Συντηρητές Μνήμης- Ιστορίες από την ιστορία μιας πολίχνης».

27 συγγραφείς όλων των ηλικιών, 52 κείμενα, 596 σελίδες, δεκάδες σπάνιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ένα δεκαεξασέλιδο έγχρωμο λεύκωμα, συνθέτουν ένα συναρπαστικό αφήγημα για την μικρή αυτή πολίχνη του βορρά, το Αμύνταιο. Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκδοσης στον πρόλογο του βιβλίου «(…)πρόκειται για σειρά από κείμενα βιωματικής νοσταλγίας για τον γενέθλιο τόπο. Αφηγήσεις που ξεδιπλώνει η προσωπική μνήμη και σχέση με τη γενέτειρα, τον τόπο της νηπιακής μεταβολής, των παιδικών χρόνων, της εφηβείας και της πρώτης νεότητας. Λέξεις που αγγίζουν με έναν ιδιαίτερο τρόπο τη συλλογική νοσταλγία και δονούν το συλλογικό συναίσθημα».  Ως εκ τούτου, το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον για κάθε αναγνώστη και όχι μόνο για αυτούς που έλκουν καταγωγή από το μακρινό Αμύνταιο, αφού τα κείμενα δεν συνθέτουν μόνο μια ιστορική τοπιογραφία του Αμυνταίου, αλλά αντανακλούν και εν πολλοίς εμπεριέχουν αντίστοιχες και ανάλογες στιγμές από τον βίο της ελληνικής επαρχίας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Εκεί όπου οι προσωπικές μνήμες του καθενός εφάπτονται και εν μέρει συνταυτίζονται με των συνομιλήκων του.

Ασφυξία

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό, πως ενώ κάθε ασήμαντη ή περισσότερο σημαντική πτυχή της επικαιρότητας, πως ενώ το παραμικρό συμβάν, πως ενώ μια εσκεμμένα προβοκατόρικη δήλωση του οποιουδήποτε σοβαρού ή ασόβαρου κομματικού στελέχους, πως ενώ ένα εντυπωσιοθηρικό "τιτίβισμα" στα κοινωνικά δίκτυα ενός οιουδήποτε "επωνύμου", προκαλούν απίστευτες σε οξύτητα αντιπαραθέσεις και εντάσεις μεταξύ κομμάτων, πολιτικών παρατάξεων ή και πολιτών στη δημόσια σφαίρα και το διαδίκτυο, βαρύνουσας σημασίας γεγονότα φαίνεται πως διαλανθάνουν της προσοχής και παραμένουν εν πολλοίς ασχολίαστα, ενδεχομένως λόγω της αμηχανίας που προκαλούν σε πολιτικούς και πάσης φύσεως δημοσιολογούντες, στο μέτρο και τον βαθμό που δεν εμπίπτουν ή δεν ερμηνεύονται από την εκάστοτε "κυρίαρχη αφήγησή" τους. Στην κατηγορία αυτή των ιδιότυπα παραγνωριζόμενων σημαντικών γεγονότων, ανήκει, κατά την εκτίμηση μου, και η ανακοινωθείσα προ ημερών αποχώρηση από τη χώρα της έδρας μιας επιχείρησης του μεγέθους της Βιοχάλκο.

Iστολογώντας...

Πρόσφατα μου ζητήθηκε -για λογαριασμό της εφημερίδας Ελευθεροτυπία- να απαντήσω σε ορισμένα ερωτήματα, σε σχέση με τις εμπειρίες μου, που αφορούν τη διαχείριση του παρόντος ιστολογίου. Οι απαντήσεις δημοσιεύθηκαν ως μία κοινή (με τρεις ακόμη μπλόκερ) συνέντευξη  στο φύλλο της εφημερίδος της 10/08/2013.

Είναι πράγματι μια επανάσταση στην επικοινωνία και την ενημέρωση η μπλοκόσφαιρα ή συνέβαλε στην παραπληροφόρηση;

Το ένα δεν αναιρεί το άλλο! Θα έλεγα δε ότι ισχύουν και τα δύο. Από την άλλη πλευρά, παραπληροφόρηση, συνωμοσιολογία, προπαγάνδα υπήρχαν πάντα, και μάλιστα χωρίς τις πρωτόφαντες δυνατότητες και ελευθερίες έκφρασης, πληροφόρησης και επικοινωνίας που δίνει το διαδίκτυο. Αν υπάρχει ισοζύγιο, είναι, κατά τη γνώμη μου, θετικό.

Τι ιδιαίτερο θεωρείτε ότι προσέφερε στον αναγνώστη/ θεατή ο δικός σας ιστότοπος;

Αυτή την απάντηση μπορεί να την δώσει μόνο ο αναγνώστης, και μάλιστα ο καθένας από τη σκοπιά του. Γράφω μόνο όταν έχω κάτι να πω και το εκφράζω με ειλικρίνεια και χωρίς φανατισμό. Προσέχω τη γλώσσα που χρησιμοποιώ, «βασανίζω» τα επιχειρήματα μου, δεν γράφω για να κολακέψω τις απόψεις κάποιου ακροατηρίου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Μετά από χρόνια εμπειρίας και πειραματισμών  στο διαδίκτυο, τι είναι αυτό που σας ενοχλεί περισσότερο;

Η χυδαιότητα που εκδηλώνεται ως «κουτσαβακισμός» της ανωνυμίας.

Είναι η Ελλάδα μια «κανονική» χώρα;

Η εποχή μας θυμίζει έντονα την παρακμή της αρχαίας ελληνικής πολιτείας: εξακολουθεί να λειτουργεί , ωστόσο δεν πείθει κανέναν. ...Τραγική επειδή χάνεται, κωμική επειδή συνεχίζει.

     Soren Kierkegaard (Δανός φιλόσοφος, 1813-1855)

   Με την ανωτέρω εξαιρετικά επίκαιρη αποστροφή του σημαντικού Δανού φιλοσόφου ξεκινά την πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιο-κριτική της η Μαρία Τοπάλη για μια συλλογή κειμένων του Κierkegaard υπό τον τίτλο «Το κεντρί της ύπαρξης», που εκδόθηκαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος.
«...Tραγική επειδή χάνεται, κωμική επειδή συνεχίζει...». Η φράση τριγύριζε ώρα στο μυαλό μου, μετά την απογευματινή ποδηλατάδα στην παραλία και το κέντρο της Νέας Μάκρης. Δεν ήταν τα γεμάτα κόσμο -στην ευλογημένη θερινή του ραστώνη- παραλιακά εστιατόρια, καφέ, ουζερί που είχαν τραβήξει την προσοχή μου, δεν ήταν οι κραυγαλέες αυθαιρεσίες και η άναρχη δόμηση που καταλαμβάνουν το παραλιακό μέτωπο της Ανατολικής Αττικής, δεν ήταν η θλιβερής αισθητικής και επιθετικής προπέτειας πινακίδες και μαρκίζες που βεβηλώνουν την όψη της ιστορικής διαδρομής του κλασσικού μαραθωνίου, δεν ήταν, τέλος, τα κουφάρια των κλειστών καταστημάτων που χάσκουν ως σιωπηλοί μάρτυρες του οριστικού τέλους  των ψευδαισθήσεων της καταναλωτικής αμεριμνησίας. Ήταν εκείνο το γραφείο που έστεκε θαλερό μέσα στο «βομβαρδισμένο» εμπορικό κέντρο της παραλιακής κωμόπολης: «Γραφείο Διεκπεραίωσης Συνταξιοδοτικών Υποθέσεων». 

'Ηπιος δεσποτισμός

Ο όρος ήπιος δεσποτισμός πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον σημαντικό φιλελεύθερο Γάλλο διανοητή, ιστορικό και πολιτικό του 19ου αιώνα  Alexis de Tocqueville στο μνημειώδες έργο του «Η δημοκρατία στην Αμερική». Ο Tocqueville περιέγραψε μια κατάσταση όπου «οι κυβερνήσεις έχουν εκτεταμένες, ενδεχομένως τυραννικές εξουσίες, αλλά οι πολίτες δεν αισθάνονται να καταπιέζονται, ούτε να διώκονται» και έκανε λόγο για μια εκδοχή «απόλυτης εξουσίας ικανής να στέκεται δίπλα σε κάθε άνθρωπο και να τον κατευθύνει». Ο νέος αυτός δεσποτισμός είναι πιο εκτεταμένος και πιο ήπιος, υποβαθμίζει τους ανθρώπους χωρίς να τους βασανίζει. Σύμφωνα με τον Γάλλο σκεπτικιστή «η νέα αυτή εξουσία καθιστά λιγότερο χρήσιμη και πιο σπάνια τη χρησιμοποίηση της ελεύθερης βούλησης, δεν συντρίβει τη θέληση, αλλά τη μαλακώνει, τη λυγίζει, σπανίως την κατευθύνει σε δράση, αλλά ενοχλεί, καταπιέζει, εκνευρίζει, καταπραϋνει, αποβλακώνει, και τελικά οδηγεί κάθε έθνος, να γίνει ένα κοπάδι από φοβισμένα, εργατικά πρόβατα που βοσκός τους είναι η κυβέρνηση». Η οπτική του Tocqueville δεν απηχεί μόνο την κλασσική φιλελεύθερη ανησυχία για τις δυνατότητες παρεμβατισμού του κεντρικού κράτους στη ζωή και τις δραστηριότητες των πολιτών, πηγαίνει ένα -κρίσιμο- βήμα παρακάτω: εφιστά τον κίνδυνο της εθελοδουλίας, της -τρόπον τινά- «αυτόβουλης» εκχώρησης ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, της φαινομενικά ανώδυνης υποταγής σε μια όλο και πιο ανεπαίσθητη και συνάμα όλο και πιο καθολική κρατική αυθαιρεσία.

Πυρομανείς πυροσβέστες (Η κρυφή γοητεία του αυταρχισμού)

Είναι κι αυτό ένα μοντέλο πολιτικής λειτουργίας ή/και διακυβέρνησης: με πράξεις και παραλείψεις  δημιουργείς ένα πρόβλημα, το «αγνοείς», το αφήνεις να διογκωθεί και να κακοφορμίσει και όταν η κατάσταση φθάσει στο μη περαιτέρω, ενδύεσαι τη λεοντή του «ρηξικέλευθου μεταρρυθμιστή» που με «αποφασιστικότητα» και «αγνοώντας» το πολιτικό κόστος επιβάλλει δραστικές λύσεις, που «σπάνε τα στεγανά» και «θίγουν κατεστημένα συμφέροντα και προνόμια». Με δυο λόγια: βάζεις μια φωτιά, την αφήνεις να σιγοκαίει, την υποδαυλίζεις και όταν μοιάζει εκτός ελέγχου, εμφανίζεσαι ως ηρωϊκός πυροσβέστης, που με αυταπάρνηση αναμετράται με τις φλόγες, διεκδικώντας αυτονοήτως και τα αναλογούντα εύσημα.

H δημοκρατία ...ταμπουρώνεται

Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και απάνθρωπο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν οι κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η παιδεία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει, ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια.

                                                                                                                             Μάνος Χατζηδάκις

Η όλη συζήτηση για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο δεν είναι μόνον μια κουβέντα με επικαιρικό πολιτικό ή/και παραπολιτικό ενδιαφέρον -στο μέτρο που φαίνεται ότι προκαλεί τριγμούς στη συνοχή του τρικομματικού κυβερνητικού σχήματος-, είναι, στην ουσία του,  ένα ζήτημα που άπτεται του συνολικού αξιακού υποβάθρου και της ποιότητας λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και μάλιστα μιας κοινωνίας κλονισμένης από το βάθος και την ένταση μιας πρωτόγνωρης κρίσης. Εκτιμώ ότι η προώθηση και η τυχόν ψήφιση -αν και δεν φαίνεται πιθανή υπό τους παρόντες κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς- ενός υποτιθέμενου «αντιρατσιστικού» νομοσχεδίου θα υπέσκαπτε την ηθική υπεροχή της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού και θα αποδεικνυόταν πολιτικά ατελέσφορη ενισχύοντας τον πολιτικό εξτρεμισμό και πιο συγκεκριμένα τη δυναμική του ναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής. Στις επόμενες γραμμές θα επιδιώξω να εξηγήσω το σκεπτικό μου.